Γίρζι Κίλιαν: «East Shadow»
Το East Shadow είναι μια δημιουργία του Γίρζι Κίλιαν (Jiří Kylián) ανάμεσα στον χορό και στο θέατρο, που παρουσιάστηκε στο ελληνικό κοινό στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, στις 28 και 29 Ιουνίου 2014. Έργο υψηλής αισθητικής ομορφιάς που επιδέχεται πολλές ερμηνείες, καθώς ένα τραγικό γεγονός, το τσουνάμι, σύμβολο καταστροφής και θανάτου, ανάγεται στον εσώτερο, κρύφιο κόσμο και γίνεται πανανθρώπινο. Εμπνευσμένο από το ποιητικό σύμπαν του Ιρλανδού συγγραφέα Samuel Beckett και από τον καταστροφικό σεισμό και το τσουνάμι που έπληξε την Ιαπωνία το 1911, το έργο του Τσέχου χορογράφου είναι μια ωδή χωρίς λόγια αφιερωμένη στα αθώα θύματα.
Η ιστορία είναι απλή. Στην αιώνια αναζήτηση συντρόφου, μια γυναίκα και ένας άνδρας συναντώνται και αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν την επιθυμία τους, να δημιουργήσουν το σπίτι τους, τον δικό τους κόσμο. Στην προσπάθειά τους αυτή βιώνουν τραγικοκωμικές, σουρεαλιστικές καταστάσεις, αγαπιούνται, μισούνται, λογομαχούν, ώσπου τους βρίσκει ο σεισμός και αντιλαμβάνονται ότι η επιθυμία τους, ίσως, δεν είναι παρά ένα άπιαστο όνειρο, μια ουτοπία. Το τσουνάμι που ακολουθεί ανατρέπει τα όνειρά τους και επιβεβαιώνει τους φόβους τους. Θα τους ξεβράσει μακριά, σε τόπο άγνωστο, και μόνο τα καπέλα τους, απομεινάρια θλιβερά στο σημείο της καταστροφής, θα θυμίζουν το πέρασμά τους.
Το θέμα ήταν μεγάλη πρόκληση για τον χορογράφο αφού, εκτός από το δίπτυχο ζωή-έρωτας, είχε να αντιπαλέψει με τα στοιχεία της φύσης και με ό,τι φοβερότερο δημιούργησε ο άνθρωπος, την πυρηνική ενέργεια, παρά τα θετικά της. Ένα ερώτημα πλανάται από την αρχή: τι ρόλο μπορεί να παίξει ο χορός και γενικότερα η τέχνη σε μια τέτοια φιλοσοφική αναζήτηση. Την απάντηση διερευνά ο χορογράφος μέσα από το θέατρο του παραλόγου και τον λόγο του Samuel Beckett, τον οποίο θαυμάζει γιατί δεν τον καταλαβαίνει, όπως λέει. Σχήμα λόγου, βέβαια, γιατί από ό,τι φάνηκε τον έχει αφομοιώσει με αξιοθαύμαστο τρόπο.
Το σκηνικό μπεκετικό, περίκλειστο, φοβικό, χωρίζεται σε δύο μέρη. Γκρίζοι τοίχοι παντού, μικρή πόρτα με δύσκολο πέρασμα, μικρό, ψηλό παράθυρο χωρίς ορίζοντα, όπου όμως εκεί θα ζωντανέψουν σκηνές από το τσουνάμι. Στη δεξιά μεριά προβάλλεται το εξαίσιο φιλμ του Iason Akira Somma, με τους δύο ήρωες ντυμένους στα μαύρα, στο στιλ της δεκαετίας '30-'40, σε φυσικό μέγεθος, να μας ξεγελούν στην αρχή θεωρώντας τους αληθινούς. Καθώς όμως το φιλμ προχωρεί, στην αριστερή πλευρά της σκηνής θα εμφανιστούν, σε πανομοιότυπο σκηνικό, ζωντανοί οι ήρωες της ταινίας· δύο βετεράνοι, εκφραστικοί, δεξιοτέχνες χορευτές, η μούσα και σύζυγος του χορογράφου, Sabine Kupferberg, και ο Αμερικανός χορευτής Gary Chryst. Η εξαίρετη πιανίστα Tomoko Mukaiyama παίζει επί σκηνής σουμπέρτειες νότες από το δεύτερο μέρος Andantino της sonata D. 959. Ο ήχος του πιάνου της από την αρχή, αργά αλλά προοδευτικά, εισάγει τον θεατή σε μιαν ατμόσφαιρα ανήσυχη, περίεργη, αγχώδη, που οδηγεί στο παράλογο. Κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί. Αναμονή και αγωνία, καθώς ακούγεται το απόσπασμα από το Neither του Beckett. Είναι κρίμα που η αφήγηση έπασχε και ο λόγος δεν έφτανε στον ακροατή, εκτός από κάποιες σκόρπιες λέξεις. Το κενό όμως κάλυψε η συγκλονιστική χοροθεατρική ερμηνεία και οι σημαίνουσες μιμήσεις των δύο χορευτών, καθώς και ο εκπληκτικός συντονισμός τους με τα δρώμενα στο φιλμ ή τα μη δρώμενα! Το ζευγάρι είναι κι αυτό μέρος του μυστηρίου της ύπαρξης, θα επιζήσει άραγε μέσα από τον έρωτά του; Και ο θεατής, αφημένος στη χορογραφική μαγεία του παραλόγου του Jiří Kylián, θα αναρωτιέται αν η αναμονή της έλευσης του χορευτικού Godot θα είναι το ίδιο μάταιη, όπως εκείνη η αναμονή των δύο θρυλικών ηρώων του Beckett, Vladimir και Estragon.
