Τα τελευταία χρόνια, η ομάδα θεάτρου ΑΤΟΝΑλ έχει δώσει ένα ξεκάθαρο στίγμα στο θεατρικό τοπίο της πόλης, ανανεώνοντας διαρκώς τις αναζητήσεις της (από Μέτερλινκ μέχρι Ηλία Καπετανάκη), διατηρώντας ωστόσο σχεδόν πάντοτε τον ίδιο πυρήνα συνεργατών. Στην τελευταία δουλειά της ομάδας με τίτλο Ουγκώ: Μια ουτοπία, η οποία παρουσιάστηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών 13-22.10.2017, χρησιμοποίησε την ίδια επιτυχημένη συνταγή, αναφορικά τόσο με τους συντελεστές (σκηνοθεσία Σοφίας Μαραθάκη, δραματουργία Έλενας Τριανταφυλλοπούλου, σκηνικά-κοστούμια Εύας Μαραθάκη, μουσική Βασίλη Τζαβάρα, κίνηση Βρισηίδας Σολωμού) όσο και με τους ηθοποιούς (Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Γιώργος Σύρμας, Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου, Μιχάλης Βαλάσογλου), με μοναδική προσθήκη την ηθοποιό Τζωρτζίνα Δαλιάνη, που εντάχθηκε αρμονικά στην ομάδα.

Παρότι η παράσταση ήταν βασισμένη στον Ύμνο στην Ενωμένη Ευρώπη του Βίκτωρος Ουγκώ (1855), επιλέγοντας τον τίτλο Μια ουτοπία ως συνεκδοχικό αντίστοιχο της Ενωμένης Ευρώπης, η Σοφία Μαραθάκη καθόρισε τους ιδεολογικούς και σκηνοθετικούς άξονες πάνω στους οποίους επρόκειτο να κινηθεί αυτή η νέα της σκηνοθεσία. Η Ευρώπη, στην κατά Μαραθάκη εκδοχή της, είναι μια Ουτοπία που παρουσιάζεται στην πιο συμβολιστική εκδοχή της. Πρόθεση της Μαραθάκη αποτέλεσε η απεικόνιση της πορείας της Ευρώπης του σήμερα, αντλώντας έμπνευση και συνομιλώντας με έργα του 19ου (Ουγκώ και Νίτσε) και του 20ού (Μαλαπάρτε, Σπινέλλι και Νόρμαν Ντέιβις) αιώνα, καθώς και με εμβόλιμα κείμενα γραμμένα ειδικά για την παράσταση. Οι 5 αυτόνομες σκηνές της παράστασης, συναρμοσμένες με μια σαφώς υπάρχουσα εσωτερική συνοχή, αντιστοιχούσαν απόλυτα στα σπαράγματα κειμένων που χρησιμοποιήθηκαν ως παραστασιακό υλικό.

Μέσα στον σκηνικό χώρο της παράστασης, χρώματος γκρι, οι πέντε ηθοποιοί, ντυμένοι με κοστούμια που παρέπεμπαν σε στελέχη μεγάλων πολυεθνικών και ουσιαστικά αποστασιοποιημένοι και αμέτοχοι σαν να έλεγαν τον καιρό, παρουσίασαν αρχικά τον γεωλογικό σχηματισμό και τη δημιουργία της ευρωπαϊκής ηπείρου, καθώς και την εξέλιξη του Ευρωπαίου από τον Άνθρωπο του Νεάντερταλ. Άλλοι έδειχναν τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών και τις μετακινήσεις των πρώτων ανθρωποειδών πάνω σε μια λευκή επιφάνεια (ίσως θα χρειαζόταν εδώ ένας πράσινος φωτισμός για να επιτείνει την εντύπωση ενός green screen), ενώ άλλοι τραγουδούσαν το μουσικό θέμα της EBU, ίσως ως πρώτο ειρωνικό σχόλιο στα πολιτιστικά αγαθά που προάγει η Ευρώπη του σήμερα (Eurovision Song Contest κ.λπ.). Στη δεύτερη εικόνα, οι πέντε ηθοποιοί παίρνουν θέση μπροστά σε 5 μικρόφωνα και τραγουδούν το παιδικό τραγουδάκι «Vent frais, vent du matin». Κρατώντας το ίσο, παρουσιάζουν στιγμές της ευρωπαϊκής ιστορίας και ιδίως της Γαλλικής Επανάστασης (1789) μέχρι την πραξικοπηματική κατάλυση της Γαλλικής Δημοκρατίας από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη (1851). Στην τρίτη εικόνα, την πιο συμβολιστική από όλες, οι ηθοποιοί ως Ευρωπαίοι ηγέτες ή πολίτες παρακάθονται σε γεύμα. Δεν συνομιλούν, παρά ανταλλάσσουν μονάχα επιφωνήματα έκπληξης, χαράς ή αδιαφορίας, ο καθένας στο δικό του ξεχωριστό ιδίωμα, δείχνοντας ο ένας στον άλλο προσποιητή ευγένεια, χωρίς κανείς να ενδιαφέρεται πραγματικά για τους υπόλοιπους συνδαιτυμόνες. Με αυτόν τον τρόπο, η τέταρτη εικόνα έρχεται ως φυσικό επακόλουθο. Ο συμβολικός κατακλυσμός δεν αφήνει τίποτα όρθιο. Διαλύει τα πάντα και καταλύει κάθε έννοια ενότητας των ευρωπαϊκών αξιών, δικαιωμάτων και οραμάτων. Στην τελική εικόνα, η ουτοπική Ευρώπη θα ξαναβρεθεί σε μια κατάσταση αθωότητας, με τους ηθοποιούς να τραγουδούν ξανά το «Vent frais, vent du matin», επαναλαμβάνοντας την ιστορία μιας Ευρώπης έτοιμης να επαναλάβει τα ίδια λάθη.

Πρόκειται ασφαλώς για την πιο ώριμη σκηνοθεσία της Μαραθάκη και ταυτόχρονα την καλύτερη στιγμή της ομάδας της. Το προσωπικό της στίγμα εξελίσσεται, κερδίζοντας συνεχώς νέους, φανατικούς θεατές. Στη δική της περίπτωση, εν αντιθέσει με την Ευρώπη, υπάρχει σαφέστατα και εξέλιξη και ελπίδα.

Twitter