Από τη Φωτιά του Μπαρμπύς έως τον Πύργο του Κάφκα δεν είναι καθόλου μακρύς ο δρόμος. Προδομένα ιδανικά, το παράλογο του πολέμου και το κυριότερο: η απρόσωπη πυραμιδοειδής γραφειοκρατία (που ακόμα και στα καθεστώτα του υπαρκτού λεγόμενου σοσιαλισμού) ακύρωνε κάθε πρωτοβουλία, ενθουσιασμό και δημιουργική χαρά του ανθρώπου, μετατρέποντάς τον σε απρόσωπο γρανάζι μιας μηχανής με πολλούς κόκκους άμμου κι ελάχιστο λιπαντικό («οι πολλοί κάνανε ότι δούλευαν κι οι λίγοι κάνανε ότι τους πληρώνανε»). Η κατώτερη ανθρώπινη Φύση είναι η νάρκη κι η παγίδα κάθε απόπειρας να υλοποιήσουμε ουτοπίες και ιδανικές πολιτείες πάνω στον πολύπαθο πλανήτη Γη. Τα ένστικτα της αυτοσυντήρησης, της διαιώνισης του είδους, η καταστροφική μανία, η ανάγκη να εξουσιάσουμε τον διπλανό μας προκειμένου να ξορκίσουμε την υπαρξιακή αγωνία (Περιμένοντας τον Γκοντό) και το άγχος του Θάνατου (Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ του Μαρκήσιου ντε Σαντ), η βαθιά διεστραμμένη κι απελπισμένη ανθρώπινη φύση (όπως διαφαίνεται στον πρώτο τόμο της Αυτοκράτειρας του σύγχρονου φιλοσόφου Δούκα Καπάνταη), καθώς επίσης κι η Μεταμόρφωση του Κάφκα καταδεικνύουν ένα και το αυτό πράγμα: ότι ο άνθρωπος γίνεται θηρίο ανήμερο, διεστραμμένο, σαδομαζοχιστικό, τρομακτικό, ανελέητο, ακόμα κι απέναντι στον ίδιο τον εαυτό του, ειδικά όταν πρέπει να υπηρετήσει «προγράμματα» που κάποιοι έξυπνοι τού έχουν εμφυτέψει στον παραζαλισμένον εγκέφαλό του.

Το Κιβώτιο του Άρη Αλεξάνδρου είναι μέγιστο λογοτεχνικό έργο, σχεδόν κλασικό. Μπορεί να σταθεί στα μεγάλα του είδους και να σπάσει το χωροχρονικό φράγμα των πολιτικών, κοινωνικών και ιστορικών συμφραζόμενων, ακόμα και το φράγμα της γλώσσας. Η συνολική παιδεία του συγγραφέα και η ρωσική λογοτεχνία, που υπηρέτησε πιστά ως μεταφραστής, μαζί με την ελληνική κουλτούρα τον όπλισαν με γερή αρματωσιά για να ανταπεξέλθει στις ερεβώδεις απαιτήσεις της κατάδυσης στο Συλλογικό ασυνείδητο της Ανθρωπότητας.

στην παράσταση στο Studio Μαυρομιχάλη με τον εκπληκτικό Φώτη Μακρή, τίποτα δεν περίσσευε κι όλα ήταν σε αρμονική συμφωνία με το υπό-κείμενο και τα υψηλά νοήματα του εκφερόμενου λόγου.

Θαυμαστό το επίτευγμά του, ειδικά στο θέατρο, εκεί που κάθε λογοτεχνισμός φτηναίνει το θέαμα κι απογυμνώνεται από τα σκληρά φώτα της ράμπας. Όχι, στην παράσταση στο Studio Μαυρομιχάλη με τον εκπληκτικό Φώτη Μακρή, τίποτα δεν περίσσευε κι όλα ήταν σε αρμονική συμφωνία με το υπό-κείμενο και τα υψηλά νοήματα του εκφερόμενου λόγου. Ορθώς επιλέχθηκε ο «πυκνόσωμος» ηθοποιός για έναν επαμφοτερίζοντα ρόλο, όπου το ίδιο το δραματικό πρόσωπο μάς προτρέπει να μην τον εμπιστευόμαστε, αφού ούτε ο ίδιος δεν μπορεί να διαχωρίσει την Αλήθεια από το Ψέμα και δεν μπορεί ως εκ τούτου να εμπιστευτεί τον ίδιο τον εαυτό του. Και πώς να πιστέψει σε κάτι αληθινό κι αλώβητο μέσα του ένας ασκημένος στην απάνθρωπη τέχνη των ειδικών πολεμικών δυνάμεων, όπου «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» κι όπου τα συνήθη ζωώδη αισθήματα τρυφερότητας και στοργής παύουν να λειτουργούν ή αναστέλλεται η λειτουργία τους επ’ αόριστον. Χαρακτηριστική η σκηνή που πάει να συναντήσει (με κίνδυνο της ζωής του) τη γυναίκα του, όχι επειδή του λείπει, αλλά επειδή τη χρειάζεται προκειμένου να αποκρυπτογραφήσει ένα περίεργο σημείωμα, το «διαβατήριό» του, όπως λέει. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στους πάντες –και ειδικά στους ανωτέρους του–, η απανθρωποποίηση του σώματος ως μηχανής πολέμου φτάνει στο σημείο να μην τη ρωτήσει για το κομμένο χέρι της και να υποψιαστεί ότι εκείνη ανακουφίστηκε κιόλας που τη «χρησιμοποίησε» και δεν πήγε απλώς για να εκτονώσει τις σεξουαλικές ορμές του πάνω της. Βία και κτηνωδία.

Οι ιδεολόγοι στο τέλος παραιτούνται. Παραδίδονται στο μοιραίο. Στο παράλογο. Πίνουν το κώνειο και το βρίσκουν νόστιμο. Αφήνονται στο σκοτάδι που θα τους κατακυριεύσει. Αρνούνται να συνεχίσουν και ζητάνε –ως τελευταία χάρη– από τους άλλους, τους εχθρούς, τους ομόσταυλους, από τους προσωπικούς τους κολαστές και δεσμοφύλακες, να τους αφήσουν επιτέλους ησύχους. Έτσι ακριβώς όπως κραυγάζει ο ηρωικός τελευταίος κομιστής του άδειου κιβώτιου. Κι επειδή δεν θα μάθει ποτέ τα κίνητρα, τις αβλεψίες ή την παράλογη τυχαιότητα των πράξεων-δράσεων-παραλείψεων-επιλογών που τον οδήγησαν έως εκεί, στο αδιέξοδο της ατέρμονης ανάκρισης, ζητάει απλώς να τον «αφήσουν επιτέλους ήσυχο». «Ως στρουθίον μονάζον επί δώματος», όπως έγραψε ένας άλλος κυνηγημένος, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο οποίος γύρισε στην πατρίδα του για να συκοφαντηθεί στα γεράματα και να πεθάνει λασπωμένος…

Παντού και πάντα ίδια η ανθρώπινη φύση. Ο Τίμων ο Αθηναίος, ο Ληρ, ο μολιερικός μισάνθρωπος, ο Πρόσπερος της Τρικυμίας σώζονται δια της αποχής από τα εγκόσμια. Συγχρωτίζονται μόνο νεράιδες, καλικαντζαράκια και στοιχειά. Όσο κι αν είναι αποτρόπαια, είναι λιγότερο επικίνδυνα και εγκληματικά από τον διεστραμμένο πλησίον μας. Και πώς να τον αγαπήσεις «ως σεαυτόν» όταν σε έχουν πατήσει κάτω και έχεις μαρτυρήσει και έχεις βλαστημήσει την ώρα και στιγμή που γεννήθηκες;

Πολύ σημαντική η παράσταση του Κιβωτίου στο Studio Μαυρομιχάλη από τον Θεατρικό Οργανισμό «Νέος Λόγος» [παίχτηκε και στο θέατρο Τζένη Καρέζη στο πλαίσιο του «Φεστιβάλ Μονολόγων. Οι άντρες απαντούν στις γυναίκες με το κεφάλι ψηλά»]. Παίζει αριστοτεχνικά ο Φώτης Μακρής, ιδανικός σε αυτόν τον «κλασικό» ρόλο, τον οποίο προβλέπω ότι θα υποδύεται επ’ άπειρον, μέχρι τελικής επί-πτώσεως.

Συντελεστές
Δραματουργική επεξεργασία – Σκηνοθεσία: Φώτης Μακρής, Κλεοπάτρα Τολόγκου
Σκηνικά – Κοστούμια: Διονύσης Μανουσάκης
Μουσική Επιμέλεια:Γιώργος Νινιός
Φωτισμοί: Στέφανος Κοπανάκης
Παίζει οΦώτης Μακρής

Twitter