«“Όλη η Βίβλος (λέμε τώρα)” στο θέατρο Χορν» της Μαρίας Κοτοπούλη
Ένα τρίο βιρτουόζων ηθοποιών, Θανάσης Κουρλαμπάς, Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Σωτήρης Δούβρης, υπό την μπαγκέτα της Αθανασίας Καραγιαννοπούλου, δημιούργησαν, με αφορμή το έργο Όλη η Βίβλος (λέμε τώρα), μια παράσταση υψηλής αισθητικής και πνευματικής ομορφιάς, με λεπτό χιούμορ (θα προτιμούσαμε τη λέξη «πνεύμα») και σπαρταριστό γέλιο, στο θέατρο«Δημήτρης Χορν». Φωνή εξ ουρανού (Γιάννης Φέρτης) μας ανακοινώνει ότι: «Στην αρχή υπήρχε το χάος». «Χάος» που θα μας ακολουθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου, αλίμονο, και στη ζωή μας.
Αναζητώντας την απαρχή της λέξης «βίβλος» οδηγηθήκαμε στον πάπυρο, στα επεξεργασμένα φύλλα του, τα περιτυλιγμένα σε ρολό, που διέσωσαν σημαντικότατα αρχαία κείμενα, και στον κορμό του φυτού, με το όνομα «βίβλος», από το οποίο παράγεται η γραφική ύλη. Επίσης, γνωρίσαμε την πόλη Βύβλο της αρχαίας Φοινίκης, φημισμένη για την εξαγωγή παπύρων, και φτάσαμε στο «Βιβλίο των βιβλίων», τη Βίβλο, το best seller όλων των εποχών, και να θυμίσουμε εδώ ότι την ονομασία της η Βίβλος λαμβάνει από τη λέξη της κοινής ελληνικής, Το Βιβλίον.
Οι τρεις συγγραφείς ή «τα κακά παιδιά της σύντμησης», οι A. Long, R. Martin, A. Tichenor, δημιούργησαν εννέα έργα για τη σκηνή με πρώτο τη μεγάλη τους επιτυχία, Όλος ο Σαίξπηρ σε μια ώρα, το 1987, και τρίτο, τη συμπύκνωση σε μία κωμωδία της Βίβλου (The Bible. The Complete World of God- abridged), το 1995, με την οποία, όπως ακριβώς και ο Αριστοφάνης, διδάσκουν διά του κωμικού. Τα βιβλία της Βίβλου είναι: 39 της Παλαιάς και 27 της Καινής Διαθήκης. Είναι εύκολο να τα παρουσιάσεις μέσα σε δύο ώρες, και μάλιστα σε κωμωδία; Όταν υπάρχει σάτιρα και χιούμορ αυθεντικό, όλα φαίνεται ότι είναι δυνατά, πάνω, όμως, απ’ όλα είναι η δημιουργική έμπνευση, η δύναμη της φαντασίας, η αναζήτηση της τελειότητας, που φέρει το ποθητό αποτέλεσμα.
Η εξαιρετική μετάφραση του έργου Όλη η Βίβλος (λέμε τώρα) από την Αθανασία Καραγιαννοπούλου οφείλεται στην ιδιαίτερα προσεγμένη δομή του λόγου που ανέδειξε στοιχεία άλογα, φανταστικά ή μεταφυσικά, και παράλληλα προφύλαξε από τις παγίδες όπου μπορεί να περιπέσει όποιος προσεγγίζει θέματα ευαίσθητα, που άπτονται των θρησκειών. «Πιστεύετε πως ο Θεός έχει αίσθηση του χιούμορ;» Η απάντηση είναι: «Σίγουρα. Οδήγησε το λαό του Ισραήλ μέσα από τη Μέση Ανατολή για σαράντα χρόνια και τους έβαλε να σταματήσουν στο μοναδικό μέρος που δεν έχει πετρέλαιο!» Αυτό το χιούμορ του «Θεού» ή τον σαρκασμό της απληστίας του ανθρώπου, να εστιάζει τα πάντα στην κερδοσκοπία, προσπάθησε να ανιχνεύσει η σκηνοθέτις και, αναβαπτισμένο στην κολυμβήθρα του θεάτρου και σε συνδυασμό με την επιλογή της μουσικής, του ρυθμού και της εικόνας, να το δώσει στους ανθρώπους, σε μια παράσταση εκπληκτικής ομορφιάς. Σκηνικά και κοστούμια συνέβαλαν τα μέγιστα στην αισθητική και κωμική ατμόσφαιρα, με τον maître των φωτισμών, Λευτέρη Παυλόπουλο, να προσδίδει άλλη διάσταση στην παράσταση μέσα από τις σημαίνουσες εστιάσεις του στον Όφη και στον Κρίνο, στον έναστρο ουρανό, αλλά και σε πρόσωπα υπαρκτά και σε αυτά που φτάνουν στη γη από το υπερπέραν. Η σκηνοθέτις πέτυχε να δημιουργήσει έναν κόσμο που δεν είναι πραγματικός, που διυλίζει όμως τη σημερινή πραγματικότητα μέσα από υπαινικτικές, τραγικές αλήθειες, με θεατρική καθαρότητα και ακρίβεια, με πνευματώδεις αστεϊσμούς και παραδοξολογίες.
Ξεκινώντας από την ανυπακοή των Πρωτοπλάστων επαναφέρει το «χάος», το οποίο μέσα από τον μύθο του Πύργου της Βαβέλ μάς φέρνει αντιμέτωπους με το σημερινό χάος. Η Κιβωτός του Νώε, όπως και η απότομη καταστροφή της εμβληματικής μικρογραφίας της, θα αναδείξει την περιφρόνηση και την καταστροφή όσων μας παραδόθηκαν. Ο Χορός των Επτά Πέπλων της Σαλώμης θα υπογραμμίσει τον κυρίαρχο σήμερα αισθησιασμό. Ο Πόντιος Πιλάτος, σύμβολο ανευθυνότητας, πώς θα μπορούσε να απουσιάσει από την εποχή μας; «Όχι», «ναι», φωνασκούν οι δυο ήρωες που αντιπροσωπεύουν τον όχλο και απαιτούν από τον Πιλάτο να ανακοινώσει τα ποσοστά υπέρ του ΟΧΙ και υπέρ του ΝΑΙ, με τον Ρωμαίο έπαρχο της Ιουδαίας να αποδεικνύεται ανίκανος να χειριστεί το αποτέλεσμα που απαίτησε και οι υπήκοοι του έδωσαν, και να «νίπτει τας χείρας» του.
Και ιδού το αποκορύφωμα του «χάους» στο Μυστικό Δείπνο του Λεονάρντο ντα Βίντσι, όπου τα ακέφαλα σώματα του Ιησού και των Δώδεκα Μαθητών του υπενθυμίζουν, κατά τη γνώμη μας, το ανεγκέφαλο εκείνων που θα έπρεπε να αποτελούν τους ταγούς της ανθρωπότητας. Οι τρεις ηθοποιούς ακροβατούν, ερμηνεύοντας εξαίσια τους Δώδεκα Αποστόλους και τον Ιησού, τοποθετώντας το κεφάλι τους στο εκάστοτε κενό και δημιουργώντας έναν ανεπανάληπτο Μυστικό Δείπνο, όπου οι αποφάσεις των συνδαιτυμόνων επηρεάζουν, αλίμονο, ανθρώπινες ζωές!
Αλλά ποιον να πρωτοσυμπονέσει κανείς; Τον Μωυσή, που κατέρχεται από το Όρος Σινά φέρνοντας μια κακή συμφωνία, γεγραμμένη στις πλάκες, με φαρδιές, πλατιές υπογραφές και, ως άλλος δημαγωγός της Κραταιάς Αθήνας, να την παρουσιάζει στους πιστούς του για καλή, ή τον πάσχοντα, «σοφό» λαό του που τον πιστεύει;
Μια κρυφή δύναμη του έργου αναδεικνύεται από τη σκηνοθέτιδα, με «υποχθόνιο» χιούμορ: Να μην παίρνει κανείς τον εαυτό του στα σοβαρά, για τούτο ζητά τη συμμετοχή του κοινού, δίνοντάς του την ευκαιρία να «τσαλακώσει» τον εαυτό με διάφορες μιμήσεις που οι ηθοποιοί τού προτείνουν και επιδέξια το προτρέπουν να κάμει. Το κοινό ανταποκρίνεται με απίστευτη αίσθηση αυτοσαρκασμού, απολαμβάνοντας το απρόσμενο happening.
Οι τρεις καλλιτέχνες, σε ένα ρεσιτάλ ηθοποιίας, έδωσαν μέσα από σύνθεση και φαντασία τις βιβλικές μορφές και εξέφρασαν, με το παίξιμό τους, αυτό που ο λόγος αδυνατεί να εκφράσει. Θαυμάσαμε το σκηνικό τους ήθος που, παρά την ξέφρενη απελευθέρωσή τους, κρατήθηκε σε υψηλό επίπεδο, την ερμηνευτική τους δεινότητα, μοναδική και ανεπανάληπτη, με ρυθμούς που ξεπερνούσαν τα ανθρώπινα όρια. Βλέπαμε το έργο για δεύτερη φορά, κι όμως το παρακολουθούσαμε με κομμένη την ανάσα, σαν να γεννιόταν μπροστά μας εκείνη τη στιγμή, κι εμείς, ταπεινοί θεατές, γινόμαστε μέρος του. Θυμόμαστε ακόμα τον Θανάση Κουρλαμπά, πόσο υπέροχος ήταν ως εραστής στην Τερέζα Ρακέν του Εμίλ Ζολά, έργο σκηνοθετημένο από την Καραγιαννοπούλου στο ιστορικό Θέατρο Τέχνης πριν από λίγα χρόνια, και μας εξέπληξε ευχάριστα η μεταμόρφωση και η μεταπήδησή του από το δράμα στην κωμωδία με ευκολία, ευελιξία και σπιρτάδα. Και φυσικά δεν θα ξεχάσουμε ποτέ, ποτέ, τον Ιωσήφ Ιωσηφίδη, που το βιβλικό του όνομα εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο η σκηνοθέτις και ο ίδιος, στον εκπληκτικό εκείνο μονόλογο του Μάκη Τσίτα, Μάρτυς μου ο Θεός, που επαναλαμβάνεται στο θέατρο Vault. Και… μάρτυς μας ο Θεός, έδωσε και εδώ ένα δεύτερο ρεσιτάλ ηθοποιίας, εφάμιλλο του πρώτου. Δεν έχουμε μνήμες παλαιές από τον τρίτο της παρέας, Σωτήρη Δούβρη, αλλά αποκτήσαμε ήδη μια σημαντική. Δεν υστέρησε από τους δύο συναδέλφους του και συμπλήρωσε επάξια αυτό το υπέροχο τρίο.
«Μπορείς να προσποιηθείς ότι είσαι σοβαρός, αλλά δεν μπορείς να προσποιηθείς ότι είσαι αστείος», έλεγε ο Γάλλος ηθοποιός και συγγραφέας Sacha Guitry (1885-1957), ενώ ο Αμερικανός ποιητής Robert Frost (1874-1963) απευθύνεται στον Θεό λέγοντας: «Συχώρεσε, Κύριε, τα μικρά αστεία που κάνω σε βάρος Σου!»
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ – ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Αθανασία Καραγιαννοπούλου
ΠΑΙΖΟΥΝ: Θανάσης Κουρλαμπάς, Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Σωτήρης Δούβρης
Παραστάσεις: Δευτέρα και Τρίτη, στις 21:00
Τιμές εισιτηρίων: 12 ευρώ (προπώληση), 15 ευρώ (γενική είσοδος), 10 ευρώ (φοιτητικό και ευπαθείς ομάδες)
Διάρκεια: 120’ (με διάλειμμα)
Θέατρο «Δημήτρης Χορν»: Αμερικής 10, Σύνταγμα
Τηλ.: 210.3612500
