«Ρομέο Καστελούτσι: Go down, Moses» του Κωνσταντίνου Μπούρα
Μια ιδιαίτερα τολμηρή και καθόλου κολακευτική εκδοχή του σύγχρονου ανθρώπου που ζει ακόμα στα σπήλαια και «τρώει τα παιδιά του», δέσμιος του τεχνολογικού μεσαίωνα που τον σκλαβώνει και τον πολιορκεί με τα «θαύματα» της εφαρμοσμένης επιστήμης, χωρίς να μπορεί να κάνει τη ζωή του ευτυχέστερη ή απλούστερη, παρά μόνον «ευκολότερη» (κι αυτό όχι πάντα). Ο θεατράνθρωπος και διανοητής Ρομέο Καστελούτσι σμίγει τη φωνή του με τους μεγάλους αμφισβητίες του Δυτικού πολιτισμού, τον Μαρκούζε, τον Γκαλμπρέιθ (Η κοινωνία της αφθονίας), τον Βίλχεμ Ράιχ (Άκου, ανθρωπάκο!) και συναντά υποδορίως και διακειμενικώς το πλατωνικό «Σπήλαιο των Ιδεών» και τη σωκρατική αντίληψη για τον Κόσμο και τον Άνθρωπο. Καθόλου αισιόδοξα όλα αυτά.
Όταν μία νεαρή γεννάει αβοήθητη και παρατάει το νεογνό σε ένα καλάθι που επιπλέει σε κάποιο απροσδιόριστο ιταλικό ποτάμι, παραληρώντας ότι γέννησε τον νέο Μωυσή, τότε έχουμε πρόβλημα και ως πολιτισμός και ως ανθρώπινο είδος κι οπωσδήποτε χρειαζόμαστε την έλευσιν κάποιου Μεσσία εξ ουρανών, αφού δεν μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας. Ο βιβλικός μύθος χρησιμεύει στην Κλαούντια και στον Ρομέο Καστελούτσι ως υπόστρωμα για να μας υπενθυμίσει «οικεία κακά». Η υπόθεση εκτυλίσσεται ακόμα πιο αποτροπιαστικά από την εγκατάλειψη του βρέφους, αφού η ταλαίπωρη μπαίνει με το ζόρι (υπακούοντας παθητικά, ανίκανη να αντισταθεί) σε έναν αξονικό τομογράφο, όπου θα υποβληθεί σε «εξετάσεις», λες και το πρόβλημα ήταν κρυμμένο στα σωθικά της (σαν ξεχασμένο νυστέρι, ας πούμε) κι από εκεί βομβαρδίζεται με ανυπόφορους ήχους τεχνολογικής προελεύσεως, μέχρι που βυθίζεται στο συλλογικό ασυνείδητο και επιδίδεται σε κανιβαλισμό μαζί με άλλους πρωτόγονους μιας σπηλιάς. Κι από εκεί, στο τέλος, αφού θάψει τα κόκαλα του φαγωμένου νεογνού, βουτάει τα χέρια της στη ματωμένη λάσπη και ζωγραφίζει στα τοιχώματα του σπηλαίου, εκπέμποντας SOS σε κάποια αλλοδιαστασιακά όντα, σε κάποιους «θεούς» που θα έρθουν απ’ έξω να τη σώσουν.
Κι εδώ μπαίνουμε στα πλατωνικά νερά του «Σπηλαίου των Ιδεών». Ο hi-tech σκηνοθέτης επιλέγει ορθώς να σείεται, από τα χτυπήματα της απελπισμένης πρωτόγονης, όλος ο τοίχος (σαν ζελέ) που χωρίζει τους ανθρώπους των σπηλαίων από τους θεατές. Είναι από τις πιο συνταρακτικές δράσεις που έχω δει στο διεθνές θέατρο. Το μισόφωτο, η χρήση των διαπεραστικών για την ακοή ήχων, το τούλι ή το φίλτρο που χώριζε τους δρώντες από το κοινό, έδωσαν μιαν άλλη, αλλόκοτη απόσταση ασφαλείας, προκαλώντας μιαν ιδιότυπη «αποστασιοποίηση», προκειμένου να μην ταυτιστούμε με τα σκηνικά πρόσωπα, κάτι που θα είχε ανεπιθύμητες ίσως συναισθηματικές αντιδράσεις ή παρενέργειες. Όταν παιζόταν η ταινία Η σιωπή των αμνών, πολλοί θεατές αρνούνταν να εγκαταλείψουν ασυνόδευτοι την αίθουσα, επειδή ο κανίβαλος του έργου κυκλοφορούσε ελεύθερος ανάμεσά τους!
Ο Ρομέο Καστελούτσι είναι μεγάλος από σκηνής φιλόσοφος και σύγχρονος διανοητής. Το θέατρο και οι σκηνικές μηχανές είναι ο δικός του τρόπος να υπονομεύσει τις τεχνολογικές μας ψευδαισθήσεις εκ των έσω.
Το Go down, Moses του Ρομέο Καστελούτσι παρουσιάστηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, 28-30 Ιουνίου 2015, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
