fbpx

Εθνική Λυρική Σκηνή: «Βέρθερος» του Jules Massenet της Μαρίας Κοτοπούλη

ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ: ΒΕΡΘΕΡΟΣ ΤΟΥ JULES MASSENET της Μαρίας Κοτοπούλη

Την όπερα Βέρθερος, του Jules Massenet (1842-1912), από τις δημοφιλέστερες του γαλλικού ρεπερτορίου, παρακολουθήσαμε στις 11-4-2014 από την Εθνική Λυρική Σκηνή, σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου, σκηνικά, κοστούμια Γιώργου Πάτσα και μουσική διεύθυνση Ηλία Βουδούρη.

Ο Βέρθερος, δραματική, λυρική όπερα σε τέσσερις πράξεις με γαλλικό λιμπρέτο, είναι βασισμένη στο αυτοβιογραφικό επιστολικό μυθιστόρημα του Goethe, Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου. Έργο λυτρωτικό για τον Goethe, σημαντικό για τα γερμανικά γράμματα, επηρέασε βαθιά το κίνημα του Ρομαντισμού στην Ευρώπη. Πρωτοδημοσιεύτηκε το 1774 και αναθεωρήθηκε από τον δημιουργό του το 1787.

O Γάλλος συνθέτης Jules Massenet γεννιέται τη χρονιά του θανάτου του Luigi Cherubini και πεθαίνει τη χρονιά που ο Arnold Schoenberg δημιουργεί τον Pierrot Lunaire (1912). Κάτοχος του περίφημου βραβείου της Ρώμης, είναι περισσότερο γνωστός για τις όπερές του, 25 τον αριθμό. Οι συνθέσεις του ήσαν εξαιρετικά δημοφιλείς στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού. Μετά τον θάνατό του πολλά από τα έργα του ξεχάστηκαν, εκτός από τη Μανόν και τον Βέρθερο, και μόνο κατά τη δεκαετία του '70 άρχισαν να ξαναζωντανεύουν στη σκηνή οι όπερές του Thais και Esclarmonde.

Το 1886 ο Massenet με τον George Hartmann (1843-1900) πηγαίνουν για «προσκύνημα» στο Μπάιροϋτ και ακούνε την όπερα του Richard Wagner Πάρσιφαλ, στη συνέχεια επισκέπτονται την κατοικία του μεγάλου Goethe στο Wetzlar, στην οποία ο φιλόσοφος, ποιητής, επιστήμων, και όχι μόνο, έγραψε ένα από τα διασημότερα μυθιστορήματά του, Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου, περίπου έναν αιώνα πριν από την επίσκεψη του Massenet. Ο Γάλλος συνθέτης λάτρεψε το έργο μόλις το διάβασε και ζήτησε από τους Hartmann, Édοuard Blau και Paul Milliet, να γράψουν το λιμπρέτο. Όπως ο ίδιος λέει: «Τα πρώτα μέτρα τα έγραψα την άνοιξη του 1885 και ολοκλήρωσα τα τελευταία στα τέλη του χειμώνα του 1886, σχεδόν δύο χρόνια μόχθου», τη δε ενορχήστρωση συμπλήρωσε στις 2 Ιουλίου 1887. Ο υπεύθυνος της Opéra-Comique Léon Carvalho απέρριψε τo έργο ως καταθλιπτικό. Όμως η επιτυχία της Μανόν στην Όπερα της Βιέννης έκανε τους υπευθύνους του Αυτοκρατορικού Θεάτρου να του ζητήσουν και νέο έργο. Ο συνθέτης πρότεινε τον Βέρθερο, που παρουσιάστηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1892 σε γερμανική μετάφραση με τον περίφημο Βέλγο τενόρο Ernest Van Dyck (1861-1923) στον επώνυμο ρόλο. Ύστερα από τη μεγάλη αυτή επιτυχία, ο Carvalho στέλνει στον συνθέτη το εξής μήνυμα: «Ελάτε πίσω και φέρετε στην πατρίδα σας αυτόν τον Βέρθερο, που, μουσικά, τον έχετε πλάσει Γάλλο». Στα γαλλικά παρουσιάστηκε στη Γενεύη στις 27 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς και τον επόμενο χρόνο παίχτηκε στο Παρίσι, όμως η επιτυχία του ξεκίνησε το 1903 και για πάνω από μισόν αιώνα κάνει περισσότερες από χίλιες εκατό παραστάσεις. Στην Αμερική η πρεμιέρα δίδεται στο Σικάγο στις 29 Μαρτίου 1894 από τη Metropolitan Opera. Από την ίδια όπερα είδαμε πρόσφατα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, σε ζωντανή μετάδοση από τη Νέα Υόρκη, μια λαμπερή παράσταση του Βέρθερου με τον αξεπέραστο Jonas Kaufmann που κάηκε από τη φλόγα του έρωτα, συγκλονίστηκε ο ίδιος και συγκλόνισε το ακροατήριό του. Αν και η όπερα είναι γραμμένη για τενόρο, ο Massenet προσάρμοσε τον ρόλο για τον διάσημο, Ιταλό βαρύτονο Mattia Battistini, που τον τραγούδησε στην Αγία Πετρούπολη το 1902.

ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ: ΒΕΡΘΕΡΟΣ ΤΟΥ JULES MASSENET της Μαρίας ΚοτοπούληΣυνοπτικά η υπόθεση έχει ως εξής: Ο τοπικός Διοικητής του Wetzlar, πρόσφατα χήρος και πολύτεκνος, μαθαίνει στα παιδιά του τα κάλαντα στο ειδυλλιακό περιβάλλον του κήπου του. Η μεγάλη κόρη του Σαρλότ ετοιμάζει το δείπνο τους πριν φύγει για τον χορό με συνοδό της τον φίλο τους, Βέρθερο, καθώς ο μνηστήρας της, Αλμπέρ, ταξιδεύει. Μόλις οι δυο νέοι αναχωρήσουν, ο Αλμπέρ επιστρέφει και η απουσία της Σαρλότ μεγαλώνει τις αμφιβολίες του για την αγάπη της. Η Σοφί, η μικρότερη αδελφή της, τον καθησυχάζει κι εκείνος αποχωρεί με την υπόσχεση να επανέλθει το επόμενο πρωί. Αργά το βράδυ, το νεαρό ζευγάρι επιστρέφει από τον χορό και ο Βέρθερος συνειδητοποιεί ότι είναι ερωτευμένος μαζί της, αλλά η άφιξη του Αλμπέρ τον εμποδίζει να εκφράσει τα συναισθήματά του, όταν μάλιστα η Σαρλότ τού εκμυστηρεύεται ότι έχει υποσχεθεί στη μητέρα της, λίγο πριν πεθάνει, να τον παντρευτεί.

Ο Βέρθερος, ο νεαρός ποιητής, γεμάτος όνειρα, βρίσκει στο πρόσωπο της Σαρλότ τον ιδανικό έρωτα. Όμως βυθίζεται σε απόγνωση μετά τον γάμο της και, όταν μένουν μόνοι στο προαύλιο της εκκλησίας, της εξομολογείται την αγάπη του. Εκείνη του θυμίζει το καθήκον της ως συζύγου και του ζητά να φύγει από την πόλη και να επιστρέψει την ημέρα των Χριστουγέννων. Ο Βέρθερος, εγκλωβισμένος στο πάθος του, αγιάτρευτα πληγωμένος, ασυμβίβαστος με το κοινωνικό γίγνεσθαι, αδυνατεί να προσαρμοστεί και να απαρνηθεί τον απόλυτο, ιδανικό του έρωτα.

Παραμονή Χριστουγέννων, η Σαρλότ διαβάζει τα γράμμα του Βέρθερου και παραδέχεται ότι τον αγαπά, όταν δε εκείνος εμφανίζεται μπροστά της, η τρυφερότητα των νεανικών τους χρόνων ξαναζωντανεύει. Της εξομολογείται τον έρωτά του και της ζητά να παραδεχτεί κι εκείνη τα συναισθήματά της. Ασυγκράτητος από τον πόθο και τη ζήλια που τον καίει, γίνεται βίαιος, την αγκαλιάζει και τη φιλάει. Η Σαρλότ φοβισμένη τρέχει έξω φωνάζοντάς του ότι ποτέ πια δεν θα την ξαναδεί. Η ευαίσθητη, ρομαντική καρδιά του λυγίζει. Προτιμά τη θυσία στο βωμό του έρωτα παρά μια ζωή χωρίς την αγαπημένη του. Επιστρέφοντας στο δωμάτιό του, γράφει μια επιστολή και μόλις την τελειώσει πραγματοποιεί την τραγική του απόφαση, παίρνει ένα από τα πιστόλια του Αλμπέρ και αυτοπυροβολείται. Η Σαρλότ τον βρίσκει λίγο πριν ξεψυχήσει. Την εκλιπαρεί να μην καλέσει βοήθεια, γιατί επιτέλους είναι ευτυχισμένος μαζί της. Η Σαρλότ τού εξομολογείται ότι πάντα τον αγαπούσε και ο Βέρθερος, αιώνιο σύμβολο ρομαντισμού, πεθαίνει στην αγκαλιά της, ενώ απ' έξω ακούγονται τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα από τις χαρούμενες φωνές των παιδιών.

Οι καλλιτέχνες είχαν να αναμετρηθούν όχι μόνο με τις δραματικές και λυρικές εντάσεις της όπερας, αλλά και με τη μουσικότητα και την κομψότητα της γαλλικής γλώσσας, λεπτές ισορροπίες που κατάφεραν να κρατήσουν. Βέρθερος, ο Γάλλος τενόρος Ζαν-Φρανσουά Μπορράς, που είχε αντικαταστήσει πρόσφατα στη ΜΕΤ τον ασθενήσαντα Kaufmann και έλαβε εξαιρετικές κριτικές, απέδωσε το αδιέξοδο του ανεξέλεγκτου πάθους του με μεγάλη ευαισθησία και με τη γλυκιά, ζεστή φωνή του ερμήνευσε τις άριες χειροκροτούμενος. Η μεσόφωνος Ειρήνη Καράγιαννη, Σαρλότ, έφερε την αρχοντιά του ρόλου της, την προσήλωση στο καθήκον, την ευγένεια, χαρακτηριστικά της προσωπικότητας της ηρωίδας που ανέδειξε στη μεγάλη άρια της τρίτης πράξης καθώς και στην τελική σκηνή με τον θνήσκοντα Βέρθερο στην αγκαλιά της. Ιδανική στον ρόλο της Σοφί η υψίφωνος Βασική Καραγιάννη, τραγούδησε με νεανική φρεσκάδα και άφησε και σ' αυτόν τον ρόλο το στίγμα της. Εκφραστικός Αλμπέρ ο βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης και εξαιρετικός ο βαθύφωνος Δημήτρης Κασιούμης στον ρόλο του πατέρα, συμπλήρωσαν το πρωταγωνιστικό σύνολο που στήριξαν άριστα και οι τραγουδιστές των μικρότερων ρόλων, όπως οι: Σταύρος Σαλαμπασόπουλος, Πέτρος Σαλάτας, Παναγιώτης Αθανασόπουλος, Αικατερίνη-Νεκταρία Κρασσά, καθώς και η Παιδική Χορωδία της Μάτας Κατσούλη και η Γυναικεία Χορωδία του Αγαθάγγελου Γεωργακάτου.

«Η Ορχήστρα αποτελεί συμβολικά ένα από τα κεντρικά πρόσωπα της Όπερας», λέει ο συνθέτης και αυτό απέδειξε η Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής υπό την μπαγκέτα του αρχιμουσικού Ηλία Βουδούρη.


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΘΕΑΤΡΟ
«Anna & Margot» της Κωνσταντίνας Ράικου σε σκηνοθεσία Γιώργου Δρίβα στο Θέατρο Βαφείο – Λάκης Καραλής

Άννα και Μάργκοτ Φρανκ: Δύο αδελφές που πέθαναν μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί λίγο πριν από την απελευθέρωση. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο ξεκινάει το νέο θεατρικό έργο της Κωνσταντίνας...

ΘΕΑΤΡΟ
«Το Φαγητό» της Μαρίας Λαϊνά σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιόλιου στο θέατρο ΠΛΥΦΑ

Το φαγητό στο θέατρο συνήθως δεν επιτρέπεται. Πέρα από την καθαρά βιολογική, η ανθρώπινη ανάγκη για τροφή αποκαλύπτει και παραπέμπει σε περισσότερες από μία μορφές πείνας. Ένα δυνατό και ιδιότυπο...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.