«Ανακαλύπτοντας τον Rossini με τον κόντρα τενόρο Franco Fagioli» της Μαρίας Κοτοπούλη
Έναν από τους κορυφαίους κόντρα τενόρους, τον Αργεντινό Franco Fagioli, είχαμε την τύχη να ακούσουμε σε μια σπάνιας τελειότητας εναρμόνιση μαέστρου, σολίστ και ορχήστρας, σε έργα του Gioachino Rossini (1792-1865), στις 2-11-16 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Ο Fagioli ερμήνευσε άριες ανδρικών ρόλων, γραμμένες για γυναικεία φωνή μεσοφώνου, υπό την εντυπωσιακή διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου, του οποίου η επιτυχής μακρά θητεία στο Μπαρόκ τον καθιστά maître του είδους. Με το ίδιο πρόγραμμα και με όργανα εποχής, η Καμεράτα, γνωστή διεθνώς ως «Armonia Atenea», εμφανίστηκε στις 4 Νοεμβρίου στο Θέατρο Champs-Elysées του Παρισιού, με μεγάλη επιτυχία απ’ ό,τι μάθαμε, και θα ακολουθήσουν εμφανίσεις της στη Λωζάνη, στο Μονπελιέ, στο Βισμπάντεν, στο Σάλτσμπουργκ κ.α.
Θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφέραμε το θαυμάσιο CD, υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου, με την «Armonia Atenea», που κυκλοφόρησε πρόσφατα η Deutsche Grammophon, με άριες του Rossini ερμηνευμένες έξοχα από τον Fagioli και την εταιρία να υπογραμμίζει ότι, «με τη φωνή του “ζωγραφίζει” μια σειρά από συναρπαστικά πορτρέτα των χαρακτήρων».
Να θυμίσουμε ακόμα ότι οι κόντρα τενόροι είναι τραγουδιστές με έκταση φωνής αντίστοιχη με εκείνη της μεσοφώνου, της κοντράλτο ή και της δραματικής υψιφώνου, και ήταν γνωστοί από τον 14ο αιώνα. Τραγουδούσαν στις αυλές της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Αγγλίας. Παλαιότερα, επειδή ερμήνευαν έργα γραμμένα για τους καστράτους είχαν ταυτιστεί μαζί τους. Η άνοδός τους ευνοήθηκε από την απαγόρευση του Πάπα να τραγουδούν γυναίκες στους ναούς, η οποία στηρίχτηκε στη ρήση του Αποστόλου Παύλου, από την Προς Κορινθίους επιστολή 14:34 «Ως εν πάσαις ταις εκκλησίαις των αγίων, αι γυναίκες υμών εν ταις εκκλησίαις σιγάτωσαν» (mulieres in ecclesiis taceant).
Ο Γιώργος Πέτρου, όμως, θέλοντας να προβάλλει στον ίδιο τομέα σύνθεσης και τον Έλληνα συνθέτη Νικόλαο Μάντζαρο (1795-1872), ενέταξε δίπλα στον «Ιταλό Μότσαρτ», όπως αποκαλούσαν τον Rossini στην εποχή του, την καντάτα του υπό την επωνυμία Ο Οδυσσέας στα Ηλύσια Πεδία, που γράφτηκε το 1818 σε ιταλικό στυλ. Με τον τρόπο αυτό έκανε γνωστό έναν αξιόλογο συνθέτη, που, παρά το γεγονός ότι είναι αυτός που έντυσε μουσικά τον εθνικό μας ύμνο, το συνθετικό του έργο παραμένει δυστυχώς ακόμα άγνωστο.
Έναν ακόμα Έλληνα, σύγχρονο όμως, τον σπουδαίο σολίστ του κλαρινέτου Σπύρο Μουρίκη, ακούσαμε να ερμηνεύει με μοναδική δεξιοτεχνία και μουσικότητα την Εισαγωγή, θέμα και παραλλαγές για κλαρινέτο του «μάστορα» του ρομαντικού bel canto Rossini, σε ιστορικό όργανο, αντίγραφο του 19ου αιώνα.
Ο Franco Fagioli με τις ερμηνείες του σε έργα τόσο δύσκολα και σημαντικά επιβεβαίωσε το χαρακτηρισμό που τον κατατάσσει ως έναν από τους κορυφαίους του είδους. Με χαρισματική φωνή, άφθαστη τεχνική, πηγαία θεατρικότητα, εξαίσια περάσματα και ανυπέρβλητη δεξιοτεχνία, απέδωσε άριες δύσκολες, όπως του ήρωα από τη δίπρακτη όπερα Δημήτριος και Πολύβιος (1806), του Μάλκομ από την Κυρά της λίμνης (1819), του Τανκρέδο από το ηρωικό, ομότιτλο μελόδραμα (1813), του Αρσάκη από την όπερα Σεμίραμις (1823) και, ως encore, τον Εδουάρδο από την όπερα Εδουάρδος και Χριστίνα (1819), προβάλλοντας τον συναισθηματικό πλούτο, το λυρισμό και την ανυπέρβλητη ροσσίνεια μελωδία. Σε υψηλό επίπεδο και η συνοδεία της ορχήστρας υπό την μπαγκέτα του Γιώργου Πέτρου, με τα σολιστικά μέρη, από τον εξάρχοντα της ορχήστρας Σέρτζιο Ναστάζα, να ξεχωρίζουν.
Ο Fagioli, με αυτή τη φανταστική ερμηνεία έργων που διασχίζουν τους αιώνες και με την πολύτιμη συμβολή της Καμεράτα, αποκάλυψε τον πλούτο των ηχοχρωμάτων της σπάνιας φωνής του, την απαράμιλλη μουσικότητα και ακρίβεια που τον διακρίνει σε κάθε μελωδική φράση, καθώς και τη δεξιοτεχνική του αρτιότητα. Η μέθεξη που νιώσαμε μας γεννά την προσδοκία μιας νέας του εμφάνισης.
