«Βασιλική Ορχήστρα Concertgebouw: Ποιότητα και ήχος μαγικός υπό τον Daniele Gatti» της Μαρίας Κοτοπούλη
Η διάσημη Βασιλική Ορχήστρα Concertgebouw, που ιδρύθηκε το 1888 και τη διηύθυναν μεγάλοι συνθέτες και μαέστροι, ανάμεσά τους ο Mahler και ο Strauss, ήρθε στη χώρα μας χάρη στον γενναιόδωρο ανώνυμο Έλληνα χορηγό, με έργα Wagner, Mahler και Berg. Η Ορχήστρα από τον Αύγουστο του 2016 πραγματοποιεί περιοδεία στα είκοσι οκτώ κράτη-μέλη της Ε.Ε., στο πλαίσιο του προγράμματος RCO meets Europe, με την υποστήριξη του Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, με σκοπό την ανάδειξη των ιδεών και των ιδανικών που διαπνέουν την Ευρώπη και την κρατούν ενωμένη.
Η Ορχήστρα του Άμστερνταμ, συνεχίζοντας το εκπαιδευτικό και πολιτιστικό της έργο, συνεργάζεται με ορχήστρες νέων των χωρών που επισκέπτεται, μεταδίδοντας την πολύτιμη εμπειρία της. Με την προσφορά της αυτή δηλώνει όχι μόνο την ευαισθησία της προς τους νέους μουσικούς αλλά και την πίστη της στην αδιάλειπτη συνέχεια της υψηλής ερμηνευτικής ποιότητας.
Με το Πρελούδιο από τους αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης του Richard Wagner (1813-1883) ξεκίνησε η θαυμάσια αυτή συναυλία στις 26-11-2015 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με τη συμμετοχή της νεοσύστατης Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης (MOYSA), εμπνευστής της οποίας είναι ο πιανίστας Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης και χορηγός το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος».
Εκπληκτική η ερμηνεία του αρχιμουσικού Daniele Gatti, ανέδειξε την πολυσήμαντη μουσική γραφή του Wagner, ο οποίος στο Πρελούδιο συμπυκνώνει σημαντικά θέματα του έργου. Πρόβαλε τα χάλκινα και ξύλινα πνευστά, και άφησε αβίαστα τα έγχορδα να υφάνουν το λυρισμό τους, ενώ, ενσωματώνοντας τα ορμητικά νιάτα δίπλα στους βετεράνους της Ορχήστρας, εκτός από το άριστο ακρόαμα, δημιούργησε και μια όμορφη αισθητικά εικόνα.
Στα ορχηστρικά αποσπάσματα από το «Λυκόφως των Θεών» Ξημέρωμα, Tο ταξίδι του Ζίγκφριντ στο Ρήνο, Ο θάνατος του Ζίγκφριντ, Πένθιμο εμβατήριο, που ακολούθησαν στην εντυπωσιακή βαγκνερική δραματουργική σύλληψη, εντυπωσιακή ήταν και η ερμηνεία του Gatti, που ανέδειξε εξαίσια τα συναισθήματα αγάπης και ελευθερίας. Μέσα από τη σημαίνουσα ορχηστρική ερμηνεία, εικόνες του αγέρωχου καλπασμού των Βαλκυριών πρόβαλλαν, καθώς και το γενναίο πέρασμα του Ζίγκφριντ ανάμεσα από τις φλόγες. Αλίμονο, ο θάνατος καιροφυλακτεί, και το πένθιμο εμβατήριο θα υμνήσει μεγαλόπρεπα τη δόξα και την καταγωγή του θνήσκοντος ήρωα του λαϊκού έπους, που ανέδειξε περίτεχνα ο Wagner. Και όπως αναφέρει στο εμπεριστατωμένο κείμενό του στο πρόγραμμα ο Γεώργιος Κύρκος-Τάγιας, «πρόκειται για μια από τις γνωστότερες σελίδες της μουσικής και δίκαια έχει ονομαστεί “επικήδειος χωρίς λόγια”».
Όπως προείπαμε, ο Gustav Mahler (1860-1911) ήταν ένας από τους αρχιμουσικούς της σπουδαίας αυτής ορχήστρας και η μουσική του φαίνεται να είναι πλέον σημείο αναφοράς της.
Από τη Συμφωνία αρ. 10, τελευταίο έργο του Mahler, ακούσαμε το περίφημο Adagio. Μια μυστηριακή, τραγική μελωδία υποκρύπτει την αγωνιώδη ψυχική κατάσταση και βαθιά υπαρξιακή κρίση του συνθέτη, την οποία αποτύπωσε στη σύνθεσή του σε μια de profundis εξομολόγηση. Λεπταίσθητη ερμηνεία, με συναίσθημα και βαθύ στοχασμό, απέδωσε την εσώτερη οδύνη και το σπαραγμό μιας πάσχουσας προσωπικότητας, μοναδικής στο μουσικό στερέωμα.
Η συναυλία ολοκληρώθηκε λαμπερά, όπως ξεκίνησε. Τα Τρία κομμάτια για ορχήστρα, έργο 6, του Alban Berg (1885-1935), εντυπωσίασαν με το ρυθμό και τις μνήμες που φέρουν. Στο Πρελούδιο ενυπάρχει το μυστήριο της Ενάτης Συμφωνίας του Mahler. Στον Κυκλικό χορό είναι διάχυτη η χάρη και ο αισθησιασμός των βαλς, στο δε Εμβατήριο, η φόρτιση που δέχτηκε ο Berg από την 5η και 6η Συμφωνία του Αυστριακού συνθέτη είναι εμφανής. Έργο-φόρος τιμής από έναν νεότερο συνθέτη στον δημιουργό της Συμφωνίας της Αναστάσεως, της Πρώτης Συμφωνίας Τιτάν, των τραγουδιών του Οδοιπόρου και τόσων άλλων.
Το πνευματικό μήνυμα που στέλνουν στην ανθρωπότητα οι μεγάλοι δημιουργοί, μέσα από τη διαχρονικότητα του έργου τους, μένει διαρκές και αναλλοίωτο όσο υπάρχουν εμπνευσμένοι μουσικοί που αναδεικνύουν και μεταλαμπαδεύουν αυτό το πνεύμα στην ανθρωπότητα, όπως άριστα έπραξαν τα μέλη της Βασιλικής Ορχήστρας Concertgebouw, με προεξάρχοντα τον αρχιμουσικό τους Daniele Gatti.
