«Λυρισμός και συναίσθημα από το Κουαρτέτο Εγχόρδων της Φιλαρμονικής του Μονάχου» της Μαρίας Κοτοπούλη
Το Κουαρτέτο Εγχόρδων της Φιλαρμονικής του Μονάχου παρακολουθήσαμε στις 20 Οκτωβρίου του 2016, στον Κύκλο Μουσικής Δωματίου του Μ.Μ.Α «Μπετόβεν κοινός παρανομαστής». Μια σπουδαία ερμηνεία από το Κουαρτέτο, στο οποίο μετέχει ως πρώτο βιολί ένας Έλληνας, ο Ιάσων Κεραμίδης, επίσης πρώτο βιολί και στη Φιλαρμονική του Μονάχου.
Με ένα από τα πιο πρόσφατα έργα του Βρετανού συνθέτη και τσελίστα Γκρέιαμ Ουότερχαουζ (γενν. 1960), το Crystallogenesis, που έκανε πρεμιέρα τον περασμένο Ιούλιο, ξεκίνησε η ωραία αυτή βραδιά μουσικής δωματίου.
Ο τίτλος, Κρυσταλλογένεση, φέρει και το στίγμα του έργου. Κρύσταλλοι εκπέμπουν τις ρυθμικές ανταύγειες τους, αναπλασμένες μέσα από τέσσερα όργανα τεσσάρων βιρτουόζων, αφήνοντας την αίσθηση μελωδιών παρμένων από την ιστορική, μουσική μνήμη. Ερμηνεία εξαιρετική, προάγγελος της βαθιάς εκείνης συναισθηματικής και στοχαστικής ερμηνείας που μας χάρισε στη συνέχεια το Κουαρτέτο της Φιλαρμονικής του Μονάχου.
Το δημοφιλές Κουαρτέτο για έγχορδα αρ. 8 σε ντο ελάσσονα, έργο 110, γνωστό ως Dresden Quartet, του Dmitry Shostakovich ακούσαμε με ιδιαίτερη συγκίνηση. Το έργο συνέθεσε ο Σοστακόβιτς στην Ανατολική Γερμανία, μέσα σε δύο ημέρες, τον Ιούλιο του 1960, για την ταινία Five Days Five Nights των σκηνοθετών Lev Amshtam και Heinz Thiel, Ρώσου και Γερμανού αντίστοιχα. Η ταινία περιγράφει την καταστροφή της Δρέσδης το 1945, μιας πόλης μπαρόκ, πανέμορφης, η οποία ήταν γνωστή ως «Φλωρεντία του Έλβα». Έργο πυκνό, αποτελείται από πέντε μέρη, μέσα στα οποία ενυπάρχουν δάνεια από προηγούμενα αγαπημένα μεγάλα έργα του συνθέτη. Το έντονο τραγικό στοιχείο υπογραμμίζει η αφιέρωση του Σοστακόβιτς: «Στη μνήμη των θυμάτων του Φασισμού και του Πολέμου».
Με εκπληκτική δεξιότητα και εσωτερική δύναμη, το Κουαρτέτο της Φιλαρμονικής του Μονάχου ανέδειξε το μουσικό αυτό αριστούργημα του 20ού αιώνα, που υπεραμύνεται της ειρήνης και καυτηριάζει τα δεινά του πολέμου με δραματικότητα και ποιητικό λυρισμό. Συγκλονιστικός στα σολιστικά του μέρη ο Ιάσων Κεραμίδης, ο οποίος παίζει με ένα σπάνιο βιολί, Φερντινάντο Γκαλιάνο 1752, δάνειο της Συλλογής Μπάντεν-Βίρτεμπεργκ. Στο ίδιο υψηλό επίπεδο στάθηκε και η ερμηνεία του βιολοντσελίστα Manuel von der Nahmer, στην περίφημη άρια που δανείστηκε ο συνθέτης από το έργο του Λαίδη Μάκμπεθ και προίκισε το κουαρτέτο του. Σε τίποτε, βεβαίως, δεν υστέρησαν οι δύο εξαίρετοι συνοδοιπόροι, Clément Courtin, βιολί, και Konstantin Sellheim, βιόλα.
Στο δεύτερο μέρος οι τέσσερις δεξιοτέχνες μάς καθήλωσαν με το αριστούργημα του Μπετόβεν Κουαρτέτο για έγχορδα αρ. 12 σε μι ύφεση μείζονα, έργο 127. Είναι η εποχή που ο Μπετόβεν γράφει την Ενάτη Συμφωνία, τη Missa Solemnis και τα τελευταία Πέντε Κουαρτέτα Εγχόρδων, τα οποία συνέθεσε από το 1824 ως το 1826. Το Κουαρτέτο αρ. 12, έργο βαθύ και ενορατικό, γεμάτο μυστήριο και αντιθέσεις, γράφεται με την ικανότητα του μεγαλοφυούς, ο οποίος μπορεί όχι μόνο να προαισθάνεται αλλά και να προλέγει τα μελλούμενα. Ερμηνεία εντυπωσιακή στο απαιτητικό αυτό έργο από τους τέσσερις βιρτουόζους, που άγγιξε την τελειότητα. Με άκρα πνευματικότητα, βαθιά εσωτερική συγκίνηση και λυρισμό, ανέδειξαν τις νέες ιδέες που εισάγει ο μεγάλος οργισμένος και δικαίωσαν τη θέση του ανάμεσα στα μεγάλα του έργα.
Επευφημήθηκαν τα μέγιστα από το κοινό οι τέσσερις σολίστ του Κουαρτέτου, και ανταπέδωσαν με ένα μοναδικό δώρο: τον Ηπειρώτικο Χορό του Νίκου Σκαλκώτα, συνθέτη που λατρεύουμε και σπάνια ακούμε.
