ΦΙΛΙΠ ΦΑΛΑΡΝΤΟ

συνέντευξη στον Νίκο Νικολαΐδη

Ο Φιλίπ Φαλαρντό γεννήθηκε στο Κεμπέκ του Καναδά και σπούδασε πολιτικές επιστήμες και διεθνείς σχέσεις στο πανεπιστήμιο της Οτάβα. Με τις τρεις πρώτες μεγάλου μήκους ταινίες του την περίοδο 2000-2008 απέκτησε φήμη στους κύκλους αναγνωρισμένων κινηματογραφικών φεστιβάλ. Η ευρεία αναγνώριση ήρθε φέτος με το φιλμ Ο ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΚΥΡΙΟΣ ΛΑΖΑΡ, που απέσπασε είκοσι τέσσερα βραβεία στον Καναδά και στο εξωτερικό και ήταν υποψήφιο για το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας στη φετινή απονομή των βραβείων. Με νεανική φυσιογνωμία που δεν προδίδει τα σαράντα τέσσερα χρόνια του και παρουσιαστικό που παραπέμπει σε φοιτητή, ο Φαλαρντό αγαπάει την Ελλάδα, την οποία επισκέπτεται τακτικά, ενώ λατρεύει τον ελληνικό φραπέ. Στη συζήτηση που είχαμε μαζί του με αφορμή την τελευταία του ταινία μάς σύστησε τον κύριο Λαζάρ και μας φανέρωσε τις ιδέες του για την κινηματογραφική δημιουργία.

Είναι για τον κύριο Λαζάρ η τάξη και οι μαθητές η νέα του οικογένεια;

Θα μπορούσες να το πεις αυτό, έχεις δίκιο. Το πρώτο πράγμα που κάνει όταν μαθαίνει από τις εφημερίδες το θλιβερό περιστατικό είναι να παρουσιαστεί και να εκδηλώσει το ενδιαφέρον του για τη θέση του δασκάλου. Χρειάζεται μια άλλη οικογένεια, έχει ανάγκη να περιβάλλεται από παιδιά από τη στιγμή που στερήθηκε τα δικά του.

Πιστεύετε το ότι το φιλμ είναι ένα μάθημα πάνω στην απώλεια και στους τρόπους με τους οποίους μπορεί να ξεπεραστεί η οδύνη και η θλίψη;

Ναι. Αν και δε θα χρησιμοποιούσα τη λέξη «μάθημα», αφού δεν αισθάνομαι τον εαυτό μου αρμόδιο να δίνει μαθήματα. Η ταινία μου είναι μια παρατήρηση κάποιων ανθρώπων που πενθούν και μια διερεύνηση των σωστών λέξεων που απηχούν τα συναισθήματα και την ψυχολογική τους διάθεση. Το ελληνικό λεξιλόγιο είναι πιο πλούσιο και εξειδικευμένο, αφού κάθε λέξη έχει ένα μήνυμα. Στη γλώσσα μου το πιο δύσκολο για αυτά τα παιδιά που βιώνουν αυτό το τραυματικό γεγονός είναι να βρουν τις κατάλληλες λέξεις για να εκφραστούν.

Θεώρησα δόκιμο τον όρο «μάθημα» στο προηγούμενο ερώτημα με γνώμονα το γεγονός ότι μεγάλο μέρος της ταινίας εκτυλίσσεται μέσα σε ένα σχολείο κατά τις ώρες της λειτουργίας του.

Στην αναπαράσταση ενός δράματος σε μια ταινία, ανακύπτουν πολλά ερωτηματικά. Στο θεατρικό έργο η αυτοκτονία της δασκάλας είναι στο μέσον της ιστορίας, οπότε αυτό για μένα ήταν ένα ερώτημα. Θα δείξω τη συγκεκριμένη πράξη και, αν ναι, με ποιον τρόπο; Ποιος και κάτω από ποιες συνθήκες ανακαλύπτει το πτώμα της; Πέντε ή έξι εκδοχές του σεναρίου μου ξεκινούσαν τρεις μέρες μετά την αυτοκτονία. Κατάλαβα όμως ότι αν έπρεπε να δείξω τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα των παιδιών, θα ήταν καλύτερο να αρχίσω με τον τρόπο που βλέπουμε στο φιλμ.

Πόσο δύσκολη είναι η κινηματογραφική διασκευή ενός θεατρικού έργου που περιλαμβάνει ένα μόνο ρόλο;

Στην προηγούμενη ταινία μου (C'EST PAS MOI, JE LE JURE!) μετέφερα το μυθιστόρημα του Μπρούνο Χέμπερτ που είχε πολλά πρόσωπα και αυτή τη φορά ένα θεατρικό με μόνο ένα χαρακτήρα. Απαιτήθηκε και στις δύο περιπτώσεις εξίσου πολλή δουλειά και αναζήτησα κινηματογραφικούς τρόπους για να αναπαραστήσω το κλίμα των πρωτότυπων έργων. Αυτή τη φορά ήταν λίγο πιο εύκολο για μένα, αφού ο μοναδικός ρόλος στο θεατρικό έργο μού επέτρεψε να προσθέσω και να φωτίσω κάποιες άλλες πλευρές χωρίς να αναρωτιέμαι αν το καταστρέφω. Δίπλα στον κεντρικό ήρωα πρόσθεσα κάποιους άλλους αντλώντας έμπνευση από τις εμπειρίες και τη μνήμη μου.

Για δεύτερη συνεχόμενη ταινία σας συνεργάζεστε με παιδιά. Πώς προσεγγίζετε την υποκριτική τους;

Επιλέγω παιδιά με επαγγελματική πείρα, έστω και μικρή, που έχουν περάσει πολλές ακροάσεις για να πάρουν ρόλους σε τηλεοπτικές σειρές και αντιλαμβάνονται ποια είναι η διαδικασία. Αντίθετα, δεν επιλέγω παιδιά που συναντώ τυχαία ή έκαναν ένα πετυχημένο δοκιμαστικό αλλά τα κρίνω με βάση την πείρα και τις υποκριτικές τους ικανότητες. Ακόμα και αν υποδύονται με λανθασμένο τρόπο τους ρόλους τους κάνοντας πρόβες στο σπίτι και χρειαστεί να επέμβω στο γύρισμα, τα παιδιά με προϋπηρεσία θα αντιληφθούν με διαφορετικό τρόπο τις οδηγίες μου.

Συχνά κυρίως μέσω φεστιβάλ βλέπουμε στη χώρα μας καναδικές ταινίες που αφορούν τον τρόπο ζωής παιδιών και εφήβων. Πιστεύετε ότι υπάρχει μια τάση των σκηνοθετών για ταινίες προς αυτή την κατεύθυνση;

Δεν το ξέρω. Υπάρχει ένα τμήμα της κινηματογραφικής δημιουργίας που απευθύνεται στην οικογένεια. Τα προηγούμενα χρόνια στον κινηματογράφο της πατρίδας μου ίσως οι δημιουργοί ήταν σε ένα σημείο της ζωής τους που αισθάνονταν περισσότερο μια νοσταλγία για την παιδική τους ηλικία, αλλά δεν έχω την αίσθηση ότι υπάρχει ένα γενικότερο ρεύμα των Καναδών δημιουργών προς αυτή την κατεύθυνση.

Λόγω της γειτονίας με τις ΗΠΑ θεωρείτε ότι η αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία είναι μια κακή επίδραση για το κινηματογράφο του Καναδά; Yπάρχει ένα ισχυρό και ανεξάρτητο κύμα δημιουργών που δεν επηρεάζεται;

O γαλλόφωνος κινηματογράφος στη χώρα μου δείχνει ότι προστατεύεται σε μια τέτοια σύγκριση. Η αγγλόφωνη παραγωγή, ωστόσο, πολύ συχνά έχει την ανάγκη για έναν σταρ και καταφεύγει στο Χόλιγουντ. Επίσης το γεγονός ότι οι αμερικανικές ταινίες χρησιμοποιούν συχνά για τα γυρίσματά τους τοποθεσίες του Καναδά έχει κάνει απαγορευτικό το κόστος αυτών των περιοχών για τους προϋπολογισμούς γαλλόφωνων παραγωγών. Όταν όμως φτάνει μια ταινία να είναι υποψήφια στην κατηγορία του ξενόγλωσσου Όσκαρ, αντιπροσωπεύει τον κινηματογράφο μιας χώρας και ιδιαίτερα στο ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΚΥΡΙΟΣ ΛΑΖΑΡ αντιλαμβάνονται εύκολα ότι πρόκειται για μια ταινία που δεν έγινε με σκοπό τα κέρδη.

Σας στενοχώρησε η απόφαση της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου;

Απογοητεύτηκα για είκοσι λεπτά. Είμαι βέβαια χαρούμενος που βρέθηκα εκεί και η ταινία μου έφτασε μέχρι την τελική πεντάδα των υποψηφιοτήτων και είμαι ευχαριστημένος γιατί το φιλμ του Ασγκτάρ Φαραντί ΕΝΑΣ ΧΩΡΙΣΜΟΣ που πήρε το Όσκαρ είναι μια πολύ καλή ταινία. Μένω με την ικανοποίηση από μια εμπειρία που σου δίνει την ευκαιρία να καταλάβεις πόσο τυχερός είσαι. Χωρίς αυτή την υποψηφιότητα πιθανόν δε θα ήμουν σήμερα εδώ και δε θα κουβεντιάζαμε για αυτή την ταινία.

Tι ετοιμάζετε για το μέλλον:

Aν και ταξιδεύω πολύ τον τελευταίο καιρό για την προώθηση του φιλμ Ο ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΚΥΡΙΟΣ ΛΑΖΑΡ, γράφω παράλληλα μια πολιτική κωμωδία που θα τοποθετείται στον Καναδά αλλά θα είναι κατανοητή από οποιονδήποτε ζει σε ένα δημοκρατικό περιβάλλον. Αυτό για μένα είναι μια πρόκληση, επειδή η φόρμα της κωμωδίας φαντάζει κάποιες φορές πολύ τοπική.

Twitter