ΑΡΝΟ ΝΤΕ ΠΑΛΙΕΡ συνέντευξη στον Νίκο Νικολαΐδη
Με δύο βραβεία Σεζάρ (μουσικής και ήχου) και διάκριση στο περσινό φεστιβάλ των Βρυξελλών στις αποσκευές της, η τέταρτη ταινία του Αρνό ντε Παλιέρ, ΜICHAEL ΚOHLHAΑS, προβάλλεται αυτές τις μέρες στην Ελλάδα (με τον υπέρτιτλο Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΪΚΛ ΚΟΛΧΑΑΣ να επικρατεί κάπως αυθαίρετα στον Τύπο). Σε αρκετά σημεία της συζήτησης, ο 53χρονος δημιουργός προκάλεσε εντυπώσεις με τις τοποθετήσεις του. Ο Αρνό ντε Παλιέρ παρέχει πληροφορίες για τη νουβέλα του Χάινριχ φον Κλάιστ, στην οποία βασίζεται η ταινία, με την απόλυτη βεβαιότητα ότι ο συνομιλητής του δεν την έχει διαβάσει και ο ίδιος αποτελεί τη μοναδική πρόσβαση σε αυτήν. Πρόσθετα, ο Γάλλος σκηνοθέτης προσπάθησε να πείσει ότι η επιλογή του πρωταγωνιστή Ματς Μίκελσεν ήταν άσχετη με την ευρύτερη αποδοχή του φιλμ. Δεν αμφιβάλλουμε ότι τον επέλεξε πριν ο Δανός ηθοποιός γυρίσει ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ του Τόμας Βίντερμπεργκ, αλλά σίγουρα το καταξιωμένο παρελθόν του δεν περιλαμβάνει μόνο το ρόλο του στο CASINO ROYALE ή στον ΕΡΩΤΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ. Στη συνέντευξη, που φώτισε περισσότερο την προσωπικότητα του Αρνό ντε Παλιέρ από αυτή του Μichael Κohlhaas, απαντήσεις έδωσε πιο συγκρατημένα και η σεναριογράφος του φιλμ, Κριστέγ Μπερτεβάς.
Τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον στη νουβέλα;
Α.ν.Π.: Ο κεντρικός ήρωας, που είναι ένας ακραίος χαρακτήρας. Είχα διαβάσει πριν από 25 χρόνια την ιστορία, αλλά δύο σκηνές τις συγκράτησα και έμειναν ζωντανές στη μνήμη μου. Η πρώτη είναι τη στιγμή που είναι έτοιμος να κερδίσει τη μάχη του και να γίνει υπόδειγμα, του προσφέρουν όσα του όφειλαν, και κάνει πίσω απογοητεύοντας τον αναγνώστη ή το κοινό, αντίστοιχα, της ταινίας. Στο βιβλίο, αυτή η στάση του δεν έχει τόση έμφαση, περιγράφεται σε μία γραμμή, η οποία μέσα μου ήχησε σαν κεραυνός. Η δεύτερη είναι η τελική σκηνή, που του αποδίδεται δικαιοσύνη αλλά ως αντάλλαγμα πρέπει να δώσει τη ζωή του. Υπάρχει μία μεγάλη αντίθεση ανάμεσα στη χαρά για τη δικαίωση που επικρατεί στο έργο του Κλάιστ και τη λύπη για την απώλεια μίας ανθρώπινης ζωής.
Το 1969 ο Φόλκερ Σλέντορφ έκανε μία δική του διασκευή στο βιβλίο. Την έχετε δει και πόσο χρήσιμη σας φάνηκε στη δική σας προσέγγιση;
Α.ν.Π.: Δεν με ενέπνευσε η ταινία του Σλέντορφ. Ο συγκεκριμένος σκηνοθέτης κατά την άποψή μου, και συγγνώμη που το λέω, είχε αρκετά ελαττώματα στην απόδοση της νουβέλας, τα οποία εμείς θέλαμε να αποφύγουμε.
Κ.Μ.: Η διασκευή του Σλέντορφ μπορεί εύκολα να συνδυαστεί με την επανάσταση του Μάη του '68, που τον απασχολούσε πολύ και έκανε έμμεση σύγκριση, ενώ εμείς δεν είχαμε τέτοιον σκοπό.
Ο δικός σας Μichael Κohlhaas προσφεύγει στη δικαιοσύνη λόγω του έντονου αισθήματος υπερηφάνειας ή επειδή έχει μεγάλη εμπιστοσύνη στους νόμους;
Α.ν.Π.: Είναι υπερβολικά μέσα στη λογική των νόμων και της τάξης, είναι φανατικός με τη δικαιοσύνη και πιστεύει ότι πρέπει κάποιος να φτάσει μέχρι τέλους για να την κατακτήσει.
Κ.Μ.: Στο βιβλίο, ο ήρωας εξαντλεί κάθε νομικό περιθώριο πριν εξεγερθεί.
Το γεγονός ότι ο Κόλχαας εξασφαλίζει τη συμμετοχή των χωρικών σε μία προσωπική του αντιπαράθεση τον καθιστά ένα αρνητικό μοντέλο επαναστάτη, ο οποίος δεν ωθείται από τα ιδανικά του;
Α.ν.Π.: Πρόκειται για μία αληθινή ιστορία. Ο Κλάιστ είδε έναν άνθρωπο που έδωσε έναν αγώνα χωρίς να συνειδητοποιεί ακριβώς τι του συμβαίνει. Οι χωρικοί εντυπωσιάστηκαν από το θάρρος και την αποφασιστικότητα του Κόλχαας και στράφηκαν σε αυτόν. Με έναν φυσικό και οργανικό τρόπο δημιουργείται αυτός ο στρατός. Δεν είναι ο ήρωας που πηγαίνει προς το μέρος τους, αλλά οι υπόλοιποι κάτοικοι που υπήρξαν επίσης θύματα και ταυτίζονται μαζί του. Πρόκειται για μία αυθόρμητη συμμετοχή σε μία προσωπική υπόθεση που αποκτά συλλογικό ενδιαφέρον.
Η μικρή κόρη είναι παρούσα σε όλη την πορεία του ήρωα. Τι θέλατε να υπογραμμίσετε με αυτό και με ποιο σκεπτικό απουσιάζει από τη θυσία του πατέρα της στον επίλογο;
Κ.Μ.: Το μικρό κορίτσι είναι ένα πρόσωπο που δημιουργήσαμε εμείς και δεν υπήρχε ξεκάθαρα στη νουβέλα του Κλάιστ. Ο Κόλχαας στο βιβλίο εμφανίζεται ως πατέρας και τα παιδιά παρουσιάζονται ως μάρτυρες, αλλά δεν έχουν έντονη παρουσία. Στην πραγματική ζωή, τα παιδιά είναι μπροστά σε ανάλογες καταστάσεις. Το κορίτσι εκφράζει μία διαφορετική άποψη και δίνει ένα άλλο ύφος στην ιστορία.
Α.ν.Π.: Ήταν από τα βασικά μας σχέδια να δώσουμε την ιστορία μέσα από τα μάτια του. Το πεδίο μάχης, οι θάνατοι μπορεί να μη σοκάρουν έντονα, αλλά όταν βάζεις ένα κοριτσάκι να κοιτάζει όλο αυτό το σκηνικό, η εικόνα δύσκολα γίνεται ανεκτή. Δίχως την ύπαρξη αυτού του προσώπου, η ιστορία δεν θα είχε την ίδια πολυπλοκότητα. Το κορίτσι είναι ο δεύτερος σημαντικότερος ρόλος της ταινίας.
Η επιλογή του Ματς Μίκελσεν είχε να κάνει με το στοιχείο ότι ταίριαζε με τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του Κόλχαας έτσι όπως τον φανταστήκατε ή ήταν το διαβατήριο της ταινίας στις διεθνείς αγορές;
Α.ν.Π.: Δεν τον ήξερα καλά και πριν από τρία-τέσσερα χρόνια, που μου μίλησε γι' αυτόν η διευθύντρια του κάστινγκ, δεν είχε το ίδιο κύρος που έχει σήμερα. Εγώ τον θυμάμαι ελάχιστα ως τον κακό σε μία ταινία του Τζέιμς Μποντ και, αν έλεγα στον γείτονά μου ότι θα κάνω μία ταινία με τον Ματς Μίκελσεν, θα μπορούσε να ρωτήσει: Ποιος είναι αυτός;
