«“The Experience of Dreaming” ή η “Τέχνη της Άμορφης Ενάργειας”» της Νατάσας Αβούρη
«Ο τίτλος της έκθεσης The experience of dreaming παραπέμπει στη διαρκή εξερεύνηση της ενέργειας. Τα έργα της έκθεσης είναι η οπτική καταγραφή της από τον καλλιτέχνη είτε εν υπνώσει (υποσυνείδητα), είτε εν εγρηγόρσει (συνειδητά). Γι’ αυτό την ισορροπία τους την αναζητάμε σε ένα διαρκές παιχνίδι ανάμεσα στο συνειρμό και την φαντασιακή επινοητικότητα, ανάμεσα στη λογική και το όνειρο, το συνειδητό και το υποσυνείδητο».
Η μεστή, περιληπτική και συνάμα εύστοχη περιγραφή του Γιάννη Κολοκοτρώνη, Καθηγητή του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΔΠΘ και επιμελητή αυτής της πολυπρόσωπης έκθεσης (συμμετείχαν τριάντα νέοι καλλιτέχνες), εμπεριέχει και υπονοεί σχεδόν αυτόματα το ερώτημα: «Σκέφτομαι άρα υπάρχω» ή «Ονειρεύομαι άρα δημιουργώ»; Κρίνοντας από τον τίτλο, αλλά και την επιλογή των παρουσιαζόμενων έργων, το γνωστό καρτεσιανό δόγμα, που συνδέει άρρηκτα την ύπαρξη με τον Λόγο και, εν τέλει, παραδίδει στην ανθρώπινη οντότητα τα ηνία μιας προσωπικής, μοναδικής, μοναχικής έστω διαδρομής, φαίνεται στην περίπτωση αυτή να παραλλάσσεται ή και να αντιστρέφεται εκούσια: οι καλλιτέχνες μάς προσκάλεσαν στο Ίδρυμα Τσιχριτζή, από τις 2 έως και τις 5 του Οκτώβρη, για να μοιραστούμε τη δική τους εμπειρία για τις διάφορες εκδοχές της ενύπνιας αντι- και συνάμα υπερ- πραγματικότητας. Η πρόσκληση όμως ενέχει και το στοιχείο της πρόκλησης: η έκθεση δεν προσέβλεπε να βρει εύκολες –τουλάχιστον– απαντήσεις• δε στόχευε να ερμηνεύσει και, ακόμα περισσότερο, να εκλογικεύσει υποσυνείδητες και ασυνείδητες διαδικασίες• δεν αποκάλυψε κρυφές πτυχώσεις των εγκεφαλικώς πάντα αγρυπνούντων κυττάρων μας. To έργο κάθε καλλιτέχνη, είτε πρόκειται για προσωπογραφία, για νεκρή φύση, για γεωμετρική ή άμορφη σύνθεση, για ρεαλιστική ή σουρεαλιστική παράσταση, για αιωρούμενες, γήινες ή γκροτέσκ μορφές, συναποτελεί μια ψηφίδα στο καλειδοσκόπιο της ονειρώδους μα συχνά και εφιαλτικής «αλήθειας» του, συνθέτει την παρτιτούρα στη σονάτα ενός εικαστικού σεληνόφωτος. Με τις πολυχρωμίες, τις μονοχρωμίες, τις ασφυκτικά γεμάτες ή τις απελπιστικά κενές επιφάνειες, με πλούσιο λεξιλόγιο και, αντίστροφα, με μέσα λιτά, όπως το μολύβι και το κάρβουνο, κλασικά, όπως οι τέμπερες και οι λαδομπογιές, νευρώδη, όπως τα σπρέι και οι μαρκαδόροι, πολύμορφα, όπως το μελάνι και τα βερνίκια, τριάντα «ονειροβάτες» στη στέγη του Ιδρύματος Τσιχριτζή επιχείρησαν, έστω για τέσσερις μέρες, όσες διήρκεσε και η έκθεση, να αναπλάσουν τη δική τους εκδοχή της μοναδικής ανθρώπινης ά-πειρης εμπειρίας. Με τη μαεστρία της εμπειρίας του σημειώνει επ’ αυτού πάλι ο Γιάννης Κολοκοτρώνης: «Η τέχνη είναι ενέργεια και η ύλη ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνεται η ενέργεια. Η φαντασία και η λογική είναι τα άκρα στο νήμα της Ενέργειας. Η φαντασία απαιτεί τη διαίσθηση και η λογική απαιτεί τα μαθηματικά. Η διαίσθηση και τα μαθηματικά είναι τα άκρα στο νήμα των Συμβόλων».
Πραγματικότητα, ψευδαίσθηση, υπέρβαση, απομόνωση, επιθυμία, φόβος, επίγνωση, άγνοια. Πότε και κατά πόσο συναντά το Όνειρο τη Ζωή κι όλα μαζί την Τέχνη; Πιθανόν το ερώτημα, φιλοσοφικά ή πρακτικά ιδωμένο, να είναι άστοχο• πράγματι, οι εμπειριστές θα διαφωνούσαν, οι κυνικοί θα λοιδορούσαν, οι υπαρξιστές θα ανησυχούσαν, οι μηδενιστές θ’ αδιαφορούσαν. Κι όμως, οι «Ενδυμίωνες» αυτοί εικαστικοί, μετέωροι όπως στέκουν ανάμεσα στα αείκρουνα συμπαντικά «χάη» και τα φθαρτά της πλανητικής μας μέρας, φαίνονται τουλάχιστον σίγουροι για το μεγάλο δώρο που, άθελα ή σκόπιμα, τους πρόσφερε η θνητή τους φύση: το όνειρο. Υπό τη σκέπη, λοιπόν, και τις θωπείες της ωραίας και μόνης τους θεάς, της Δημιουργίας, τολμούν «με λογισμό και μ’ όνειρο» να αντικρίζουν και να απεικονίζουν ό,τι τα μάτια, τα αυτιά και το στόμα συνήθως σκεπάζει:
Είναι τα βλέφαρά μου διάφανες αυλαίες.
Όταν τ' ανοίγω βλέπω εμπρός μου ό,τι κι αν τύχει.
Όταν τα κλείνω βλέπω εμπρός μου ό,τι ποθώ.
Ανδρέας Εμπειρίκος, «Ενδοχώρα».
Συμμετείχαν οι καλλιτέχνες: Άγγελος, Στρατής Αθηναίος, Αχιλλέας Αϊβάζογλου, Άννα Αντάρτη, Περικλής Αντωναρόπουλος, Έφη Βερυκίου, Βίκυ Γεωργιοπούλου, Νίκος Γυφτάκης, Μιλένα Δημητροκάλλη, Ιωάννα Καζάκη, Μαρίνα Κοράκη, Δέσποινα Κουβάτσου, Μαρκέλλα Κουφουδάκη, Νίκος Κρανάκης, Θεόδωρος Λάϊος, Σταυρούλα Μιχαλοπούλου, Αθανάσιος Μπερούτσος, Ιωάννης Μπρούζος, Σπύρος Πανουργιάς, Αφροδίτη Παπαδουλή, Σμαράγδα Παπούλια, Ρόζα Βεζυρτζή-Παππά, Πάνος Πασσίσης, Κατερίνα Στρατάκου, Γιώργος Ταξιαρχόπουλος, Μαρία Φιλιππακοπούλου, Gabriel Grama, Melina Moisidelis, Paschalis, Asterios Toris.
