fbpx
Γιάννης Ζιώγας

Γιάννης Ζιώγας: συνέντευξη στην Ιωάννα Ασσάνη

Σε ό,τι με αφορά προσωπικά –αυστηρά προσωπικά και μόνον– νιώθω ότι ένα εγχείρημά μου δικαιώνεται όταν οπτικοποιείται με τρόπο που να ενεργοποιεί βιωματικές προσεγγίσεις στο θεατή.

Θεωρείτε ότι ένα έργο τέχνης μπορεί να ξεφύγει από την ατομική του ταυτότητα και να καταλήξει σε μια καθολική;

Τόσο στην Ασπίδα του Αχιλλέα 1978-2013, το απωθημένο μιας μνήμης, αλλά και στην Εικαστική Πορεία προς τις Πρέσπες (αλλά και με όλη την πρακτική μου) οι διαδικασίες επιχειρούν να μετασχηματίσουν το μερικό μέσα από νοητά σχήματα σε ευρύτερες έννοιες: το κουρέλι στο μονοπάτι είναι η ανθρώπινη δυστυχία και η προσπάθεια σωτηρίας. Το παγωμένο αεράκι της Φλώρινας, ο αέρας ως στοιχείο μεταμόρφωσης του τοπίου και των πραγματικοτήτων. Το κείμενο μιας μεγάλης αφήγησης όπως η Ιλιάδα μετασχηματίζεται σε απωθημένο προσωπικής Μνήμης, τελικά όμως Μνήμης. Θα μπορούσα να αναφέρω εκατοντάδες τέτοια παραδείγματα όπου η βίωση του μερικού μετασχηματίζεται σε ευρύτερα νοητά σχήματα. Ο κίνδυνος σε αυτή την προσέγγιση είναι να μην εκπέσει αυτή η αφαιρετικοποίηση σε φορμαλισμό. Στο βαθμό που κάποιος δεν λησμονεί τη βιωματική αφετηρία που σχημάτισε την Ιδέα, αυτός ο κίνδυνος αποφεύγεται. Υπάρχει μια αποφασιστική εμπειρία που μετασχηματίζει κάποια από τις εκατοντάδες εμπειρίες της καθημερινότητας σε στοχαστικά εφαλτήρια. Αυτήν την αποφασιστική εμπειρία για κάθε ένα από όσα τελικά κατασταλάζουν στην καλλιτεχνική πορεία δεν την ξεχνώ ποτέ.

Κατά πόσο ένας καλλιτέχνης μπορεί να επαναπροσδιορίσει ένα έργο που προέκυψε από μια συνολική διαδικασία –όπως αυτή των ομαδικών δράσεων ή της έρευνας–  και να το αναγάγει σε ατομικό, καλλιτεχνικό έργο; Υπάρχει κάποια μέθοδος ή εναπόκειται στην απλή εφαρμογή μιας ιδέας;

Όλα είναι ένας διαρκής κύκλος: μια περίοδος εξωτερίκευσης θα τη διαδεχθεί μια ανάγκη εστίασης και κατόπιν πάλι μια εξωτερίκευση. Ουσιαστικά όμως κινούμαι πάνω σε μια κυλιόμενη πατρίδα, και αυτή είναι η Τέχνη. Σε αυτή την πατρίδα δεν υπάρχουν διαχωρισμοί ατομικό/ συλλογικό. Στην Τέχνη όλα είναι όλα.

Πόση σημασία έχει για εσάς η διαδικασία παραγωγής ενός έργου και σε ποια σημεία εστιάζεται η αξία του;

Η διαδικασία παραγωγής, η υλικότητα και ο στοχασμός είναι ένα αδιαίρετο δίδυμο όπου το απτό της ύλης καθίσταται τόσο αναγωγικό όσο και οι ιδέες του στοχασμού, ενώ ο στοχασμός καθίσταται και αυτός απτός με τη σειρά του. Η αξία του έργου (αν μπορούμε ακόμη να μιλάμε με αξιολογικά κριτήρια) βρίσκεται ακριβώς εκεί: στο κατά πόσο η υλικότητα δικαιώνει το στοχασμό και στο κατά πόσο ο στοχασμός προβάλλεται στην ύλη.

Γιάννης Ζιώγας

Θεωρείτε πως η ερευνητική διαδικασία –όταν αυτή υπάρχει– κατέχει τον κύριο και ουσιαστικό λόγο του έργου ή δεν φτάνει αυτό να επικυρώσει την αξία του;

Είναι τόσο πολυποίκιλα και χαοτικά τα παραδείγματα στην τέχνη που καλό θα είναι αυτό το ερώτημα να παραμείνει ανοικτό. Σε ό,τι με αφορά προσωπικά –αυστηρά προσωπικά και μόνον– νιώθω ότι ένα εγχείρημά μου δικαιώνεται όταν οπτικοποιείται με τρόπο που να ενεργοποιεί βιωματικές προσεγγίσεις στο θεατή.

Ερευνητής ή καλλιτέχνης;

Δύο μη διαχωριζόμενες ιδιότητες.

Κατά πόσο ένα καλλιτεχνικό έργο, είτε ατομικό είτε συνολικό, ή ακόμα και με τη μορφή ενός καλλιτεχνικού κινήματος, μπορεί να έχει τη δύναμη να επηρεάσει ή ακόμα και να αλλάξει τον ρου της ιστορίας (κοινωνικοπολιτικά/ καλλιτεχνικά);

Ένα έργο από μόνο του, όπως και οτιδήποτε από μόνο του, δεν μπορεί να αλλάξει τον ρου της Ιστορίας. Η Ιστορία είναι ένα σύνολο φαινομένων που αλληλοεπιδρούν. Έχουμε ζήσει στην Ιστορία της Τέχνης την ανάγκη της θεωρίας να ανάγει κάποια έργα ως «σταθμούς» ή να μετασχηματίζει καλλιτέχνες ή και κινήματα σε «ήρωες». Αποδείχτηκε με τις αποδομήσεις των τριάντα τελευταίων χρόνων ότι τέτοιες προσεγγίσεις είναι δεσμευτικές, προβάλλουν στερεότυπα εποχής και ελάχιστα συμβάλλουν στον διάλογο. Με όλη την κριτική που μπορεί κανείς να κάνει στη μεταμοντέρνα προσέγγιση, το θετικό είναι ότι μας βοήθησε να ξεφύγουμε από τα «μεγάλα» δεσμευτικά σχήματα. Τα έργα είναι ρους της ιστορίας, και όχι καθαυτή η Ιστορία.

Ποια η γνώμη σας για τη στρατευμένη Τέχνη; Υπήρξε ποτέ; Εμφανίζεται σήμερα;

Η στρατευμένη τέχνη είναι ένα ιστορικό φαινόμενο συνδεδεμένο με τα πολιτικοκοινωνικά κινήματα του 20ού αιώνα. Σήμερα υπάρχει η πολιτική τέχνη που προσφέρει στον/ην καλλιτέχνη τη δυνατότητα να παρεμβαίνει/ σχολιάζει την κοινωνική πραγματικότητα χωρίς επιβεβλημένες κομματικές ατζέντες. Θεωρώ ότι ζούμε στην εποχή μας τα συγκλονιστικότερα έργα πολιτικής τέχνης που, με ένα ιδιαίτερο τρόπο (πολύμορφο και εύστοχο), αποτελούν ουσιαστικές παρεμβάσεις στα κρίσιμα κοινωνικά φαινόμενα.

«Επικίνδυνο» το έργο τέχνης δεν είναι ποτέ. Το έργο τέχνης δεν είναι αντικείμενο, είναι σημείο συνάντησης ιδεών, στοχασμών και ανθρώπων.

Επιμεληθήκατε/ ερευνάτε το θέμα της Λογοκρισίας στην Ελλάδα (στο βιβλίο Όψεις Λογοκρισίας στην Ελλάδα), μαζί με την ομάδα που συστήσατε για την περίπτωση αυτή προκειμένου να εκτεθεί το θέμα ως μέρος ενός ομότιτλου συνεδρίου. Το εκθεσιακό υλικό που έχει δημιουργηθεί όμως παρουσιάζεται μέχρι τώρα μόνο στο διαδίκτυο, σε ειδική σελίδα, πριν ακόμα εκτεθεί με τον συνήθη καλλιτεχνικό τρόπο στον προαποφασισμένο του χώρο. Η λογοκρισία που παρουσιάζετε στην έρευνά σας φαίνεται να γίνεται η ίδια το αντικείμενο του καλλιτεχνικού έργου μετατρέποντας τον αρνητικό της χαρακτήρα σε θετική λειτουργία, όμως πόσο τελικά το θέμα λειτουργεί καθοδηγητικά, ακυρωτικά ή επικυρωτικά ως προς το τελικό αποτέλεσμα του έργου και της παρουσίασής του;

Το εν λόγω εκθεσιακό υλικό δεν παρουσιάστηκε στον συνήθη εκθεσιακό του χώρο διότι λογοκρίθηκε ωμά. Η έκθεση αυτή είχε προγραμματιστεί και ανακοινωθεί ότι θα γινόταν, αλλά μόλις δυο βδομάδες πριν την παρουσίασή της και ενώ το υλικό ήταν στο τελικό στάδιο, η έκθεση ακυρώθηκε, ο επιμελητής σπιλώθηκε –ως προς την καλλιτεχνική του τιμή– το πρόγραμμα σκίστηκε (!!!) και αφαιρέθηκαν οι σελίδες που αφορούσαν αποκλειστικά την έκθεση. Μια θλιβερή υπόθεση, η πρώτη λογοκριτική πράξη μιας, υποτίθεται, νέας εποχής (παλαιάς κοπής ωστόσο). Εργασία δεκατριών χρόνων, με εθνική και διεθνή αποδοχή, κονιορτοποιήθηκε από όσους τελικά φοβούνται. Ως προς τα υπόλοιπα ερωτήματα, απαντιούνται και αυτά με όσα αναφέραμε στις προηγούμενες ερωτήσεις: η λογοκριτική πρακτική των ολίγων ενεργοποίησε μια σχεσιακή διαδικασία και το έργο τέχνης και το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης θεωρώ πως θα αποκατασταθεί.

Πόσο «επικίνδυνο» για την κοινωνία μπορεί να είναι ένα έργο τέχνης (στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον) και εάν ναι, με ποιον τρόπο γίνεται;

«Επικίνδυνο» το έργο τέχνης δεν είναι ποτέ. Το έργο τέχνης δεν είναι αντικείμενο, είναι σημείο συνάντησης ιδεών, στοχασμών και ανθρώπων. Στο σταυροδρόμι αυτό συναντάμε τον Άλλο, το Διαφορετικό, εκείνο στο οποίο μπορεί και να εναντιωνόμαστε. Αν στο σταυροδρόμι που ορίζει ένα έργο βρεθούν δειλοί, άνθρωποι ανίκανοι να διαπραγματευτούν αυτό το οποίο δεν είναι εκείνο που θεωρούν ότι είναι οι ίδιοι, τότε η δειλία τους θα σχηματίσει επικινδυνότητες και, σε κάποιες περιπτώσεις, ακραία φαινόμενα.

Οι «τοπικές» καλλιτεχνικές σας αναζητήσεις επιδιώκουν να έχουν μια ατομική ταυτότητα ή στέκονται στον καθολικό χαρακτήρα της Τέχνης;

«Τοπικό» δεν υπάρχει, διότι όπου κι αν σταθούμε αναφερόμαστε σε μια μεγάλη νομαδική στοχαστική κοινότητα, την κοινότητα των καλλιτεχνών. Η όποια διαδικασία αυτογνωσίας έχει ταυτόχρονα μια καθολικότητα, αλλιώς θα είναι σημαντική μόνο για εκείνον που την πραγματοποιεί.

Γιάννης Ζιώγας

Υπάρχει κάποιος κεντρικός σκελετός επάνω στον οποίο κινείται το συνολικό σας έργο;

Με ενδιαφέρει η χαοτική φύση των πραγματικοτήτων και οι διαδικασίες μέσα από τις οποίες αυτές οι χαοτικές καταστάσεις υλοποιούνται σε διαδρομές ατομικής και συλλογικής αυτογνωσίας. Τα τελευταία χρόνια, και κυρίως εξαιτίας της Εικαστικής Πορείας προς τις Πρέσπες, η θέση του σώματός μου στην εξέλιξη του έργου μου γίνεται ολοένα και πιο σημαντική. Ετοιμάζω μια έκθεση με θεματική τον Magnus Artisticus, ένα αυτοβιογραφικό σχόλιο για τον καλλιτέχνη και τη θέση του στις σύγχρονες πραγματικότητες, όπου διαπραγματεύομαι και τη σημασία του σώματος του καλλιτέχνη.

Το 2012 είχατε εκδώσει Το ημερολόγιο ενός ΠΔ 407/80. Το βιβλίο κινείται ως ημερολόγιο που αποκτά την εικόνα ενός ντοκουμέντου (η πορεία ενός Έλληνα καλλιτέχνη στη δεκαετία του 2000). Παράλληλα στο άρθρο σας «Αντί για εικόνες ας μιλήσουμε για λέξεις» αναφέρετε: [...] Χρειαζόμαστε λέξεις γιατί είναι σίγουρο ότι οι φόρμες δεν αρκούν πια [...] Το ερώτημα που σας θέτω είναι: Θεωρείτε τον εαυτό σας έναν καλλιτέχνη που υποκινεί τον εσωτερικό του διάλογο με σκοπό να τον εξάγει με οποιοδήποτε τρόπο ή έναν που εφευρίσκει και τους λόγους μαζί και το σύστημα μεταφοράς τους, δίνοντας την αξία στη συνολική παρουσία του έργου;

Θα μπορούσαν να υπάρχουν και άλλες απαντήσεις στις εκδοχές που αναφέρονται. Όπως ότι η καλλιτεχνική εικαστική πρακτική αντιμετωπίζεται ως μια ολότητα και σε αυτή την ολότητα τίποτα δεν «υποκινείται» και τίποτα δεν «εφευρίσκεται». Απλώς υπάρχει, προσδιορίζεται και κοινοποιείται μέσα από διαρκή στοχαστική πρακτική.

Υπάρχει διαφορά μεταξύ ενός εικαστικού με έναν λογοτέχνη; Κι αν ναι, ποια είναι;

Οι διαφορές είναι τεράστιες και δεν είναι μόνο μία. Υπάρχει όμως και ένα, το πιο βασικό, σημείο συνάντησης: η στοχαστική αναγκαιότητα. Αυτήν αναζητώ όταν διαβάζω ένα λογοτεχνικό έργο και αυτή μπορεί να αποτελέσει μια ουσιαστική αφορμή οπτικοποίησης ενός λογοτεχνικού ερεθίσματος.

Σας ενδιαφέρει η δομή του λόγου ή ο ίδιος ο λόγος και το νόημά του;

Αν και θα ήθελα να αποφύγω τους δυισμούς, θα έλεγα ότι με ενδιαφέρει ο λόγος και το νόημά του (αν έπρεπε υποχρεωτικά να διαλέξω ένα από τα δύο). Η δομή με οδηγεί στον προβλεπόμενο φορμαλισμό και κάτι τέτοιο δεν εμπίπτει σε όσα με ενδιαφέρουν. Αντίθετα το νόημα, ακόμη κι όταν οδηγεί σε δομές που δικαιολογούνται από την αναγκαιότητα του νοήματος, και όχι από κλειστά αφαιρετικά σχήματα, αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη κατάθεση ενός στοχαστικού διαλόγου.

yannisziogas.com

BLOG έκθεσης: Η ΛΟΓΟΚΡΙΜΕΝΗ ΕΚΘΕΣΗ «ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ! ΟΨΕΙΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1949-2013)»



Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα.

 

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
«Απόστολος Γιαγιάννος: 50 χρόνια Τέχνη»: Αναδρομική έκθεση στην γκαλερί Sianti

Η αναδρομική έκθεση Απόστολος Γιαγιάννος: 50 χρόνια Τέχνη εγκαινιάζεται την Πέμπτη 28 Μαρτίου, στις 7 μ.μ., στην γκαλερί Sianti και τιμά τα πενήντα χρόνια (1974-2024) δημιουργίας του σημαντικού καλλιτέχνη, κατά...

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
«Ευαγγελία Μπίζα – Ξεδιπλώνοντας»: Έκθεση βιβλιοδεσίας στην Κέρκυρα

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ), η ALPHA BANK και η Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας παρουσιάζουν την έκθεση βιβλιοδεσίας Ευαγγελία Μπίζα – Ξεδιπλώνοντας, στο Μουσείο Χαρτονοµισµάτων της Ιονικής...

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Σοφία Φωτιάδου: «Out of the box _ Fearless» στη Sianti Gallery

Η ατομική έκθεση της Σοφίας Φωτιάδου με τίτλο “Out of the box _ Fearless” στη Sianti Gallery είναι μία έκθεση όπου διερευνά ανθρώπινα θέματα που αποδίδονται με μία άλλη πρωτότυπη ζωγραφική γλώσσα: η επιλογή μεταξύ (του...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.